Συνεπιμέλεια: Γιατί καθυστερεί το νομοσχέδιο που αλλάζει ριζικά όσα ξέραμε για την ανατροφή των παιδιών μετά το διαζύγιο;

Μήνες τώρα έχει εξαγγελθεί η αλλαγή του Οικογενειακού Δικαίου, με σημαντικότερο σημείο την συνεπιμέλεια των τέκνων μετά΄το διαζύγιο, ωστόσο το νομοσχέδιο έχει καθυστερήσει να έρθει προς συζήτηση. Κι αυτό διότι υπάρχει μεγάλη πόλωση ανάμεσα στις δύο πλευρές.

Επιμέλεια: Μαργαρίτα Αργυροπούλου

Ένα μέρος του νομικού κόσμου αλλά και φεμινιστικές οργανώσεις έχουν διατρανώσει την πλήρη αντίθεσή τους με τις αλλαγές που προωθούνται και που εκλαμβάνονται ως καταστροφικές τόσο για τα μητέρες, όσο και για τα παιδιά. Αντιθέτως, υπέρ της ψήφισης του νομοσχεδίου είναι οργανώσεις γονέων και κατά βάση διαζευγμένων πατέρων που υποστηρίζουν ότι είναι πλήρως αποκλεισμένοι από την ανατροφή των τέκνων τους.

Κυρίαρχος στόχος του υπουργείου Δικαιοσύνης είναι το συμφέρον του παιδιού. Συνεπώς, λαμβάνοντας υπόψη και τις δύο πλευρές, το νομοσχέδιο έτυχε ενδελεχούς επεξεργασίας και είχε πολλά μπρος-πίσω. Το υπουργείο Δικαιοσύνης πραγματοποίησε διαβουλεύσεις τόσο με φορείς όσο και με τα πολιτικά κόμματα ώστε να επιτευχθεί η κατά το δυνατόν μεγαλύτερη συναίνεση. Κύκλοι της Μεσογειων αναφέρουν ότι πλέον είναι έτοιμο και πιθανότατα, θα παρουσιαστεί στο Υπουργικό Συμβούλιο την Τετάρτη 24 Φεβρουαρίου.

Στόχος ουσιαστικά είναι οι διαφορές των γονέων να επιλύονται στη διαμεσολάβηση, αλλά τον τελευταίο και ουσιαστικό λόγο – αν δεν επιτευχθεί συμφωνία- θα έχει το δικαστήριο.

Οικογενειακό δίκαιο χωρίς... αλλαγή από το 1983

Σημειώνεται ότι το πλαίσιο του Οικογενειακού Δικαίου στην Ελλάδα έχει καθοριστεί το 1983, και έκτοτε δεν έχει αναθεωρηθεί, δηλαδή εδώ και 38 χρόνια παραμένει το ίδιο.

Οι νέες τότε διατάξεις υπήρξαν καινοτόμες και ανταποκρίθηκαν στις κοινωνικές απαιτήσεις της εποχής τους, ωστόσο, σήμερα η κοινωνία έχει αλλάξει και τα νέα μοντέλα οικογενειακής ζωής πρέπει να ληφθούν υπόψη.

Οι βασικές διατάξεις

Το ορισιτκό κείμενο του νέου νομοσχεδίου είναι άγνωστο και όλη η συζήτηση γίνεται στη βάση διαρροών. Σύμφωνα με πληροφορίες από το dikastiko.gr, το νομοσχέδιο θα έχει τις εξής βασικές αρχές:

Οικογενειακός διαμεσολαβητής

Καθιερώνεται ο θεσμός του «οικογενειακού διαμεσολαβητή», ο οποίος θα αναλαμβάνει εξωδικαστικά τις διαφωνίες μετά διαζευγμένων γονέων. Δηλαδή θα αναλαμβάνει τον διακανονισμό και την επίλυση των όποιων τριβών και αντιδικιών εκτός δικαστηρίων, ειδικός διαμεσολαβητής, από αυτούς που ήδη υπάρχουν και στους οποίους ανατίθεται η λύση και αυτών των ευαίσθητων οικογενειακών διαφορών.

-Το δικαστήριο μπορεί να διατάξει πραγματογνωμοσύνη ή να ληφθεί οποιοδήποτε άλλο πρόσφορο μέτρο όπως διαταγή διαμεσολάβησης ή επανάληψή της. Με την απόφαση του δικαστηρίου μπορεί να ορίζεται και ο «οικογενειακός διαμεσολαβητής», ο οποίος θα αναλάβει να δράσει πυροσβεστικά μεταξύ των διαφωνιών που έχουν οι διαζευγμένοι γονείς.

-Αν το ζήτημα δεν επιλυθεί εξωδικαστικά τότε κυριαρχικά αποφασίζει το δικαστήριο. Για την λήψη της απόφασής του το δικαστήριο λαμβάνει υπόψη του έως τότε δεσμούς του τέκνου με τους γονείς και τους αδελφούς του, καθώς και τις τυχόν συμφωνίες που έκαναν οι γονείς του τέκνου σχετικά με την άσκηση της γονικής μέριμνας.

1/3 το χρόνου

Με το νέο νομοσχέδιο το παιδί θα πρέπει να έχει επικοινωνία τουλάχιστον το 1/3 της βδομάδας, του μήνα ή του έτους με τον γονέα που δεν έχει την επιμέλεια. Το 1/3 είναι το πλαφόν πάνω στο οποίο μπορεί να χτιστεί επιπλέον χρόνος επικοινωνίας:

-Άρθρο 1520 ΑΚ: 1) Ο γονέας με τον οποίο δεν διαμένει το τέκνο διατηρεί το δικαίωμα της κατά το δυνατό ευρύτερης προσωπικής επικοινωνίας με αυτό, στην οποία περιλαμβάνεται τόσο η φυσική παρουσία-επαφή αυτού με το τέκνο όσο και η διαμονή του τέκνου στην οικία του. Ο συνολικός χρόνος που το τέκνο θα επικοινωνεί με τον γονέα με τον οποίο δεν διαμένει, δεν επιτρέπεται να είναι μικρότερος από ένα τρίτο, υπολογιζόμενος είτε σε ετήσια, είτε σε μηνιαία ή σε εβδομαδιαία βάση, εκτός εάν ο γονέας που δεν διαμένει με το τέκνο επιθυμεί μικρότερο χρόνο επικοινωνίας. Αποκλεισμός ή περιορισμός της επικοινωνίας είναι δυνατός μόνο για εξαιρετικά σοβαρούς λόγους, ιδίως όταν ο γονέας με τον οποίο δεν διαμένει το τέκνο έχει καταδικαστεί για παράβαση του ν. 3500/2006. Ο γονέας με τον οποίο διαμένει το τέκνο οφείλει να διευκολύνει και να προωθεί την επικοινωνία του τέκνου με τον άλλο γονέα σε καθημερινή βάση.

Καθορίζονται από κοινού κρίσιμα θέματα για την ανατροφή των παιδιών, όπως για παράδειγμα η επιλογή σχολείου, η ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, η ονοματοδοσία, ο τόπος διαμονής καθώς και άλλα θέματα που αφορούν την καθημερινότητά τους.

Άρθρο 1519 ΑΚ: 1) Όταν η επιμέλεια ασκείται από τον ένα γονέα ή έχει γίνει κατανομή της μεταξύ των γονέων, οι αποφάσεις για την ονοματοδοσία του τέκνου, το θρήσκευμα, για ζητήματα της υγείας του εκτός από τα επείγοντα και εντελώς τρέχοντα, καθώς και για ζητήματα εκπαίδευσης που επιδρούν αποφασιστικά στο μέλλον του, λαμβάνονται και από τους δύο γονείς από κοινού. Οι διατάξεις των άρθρων 1510 παρ.3 και 1512 εφαρμόζονται και σε αυτή την περίπτωση.

2) Για την μεταβολή του τόπου διαμονής του τέκνου που επιδρά ουσιωδώς στο δικαίωμα επικοινωνίας του γονέα με τον οποίο δεν διαμένει το τέκνο, απαιτείται προηγούμενη έγγραφη συμφωνία των γονέων ή προηγούμενη δικαστική απόφαση που εκδίδεται μετά από αίτηση ενός από τους γονείς. Το δικαστήριο μπορεί να διατάξει κάθε πρόσφορο μέτρο.

3) Ο γονέας στον οποίο δεν έχει ανατεθεί η άσκηση της γονικής μέριμνας έχει το δικαίωμα να ζητά από τον άλλο πληροφορίες για το πρόσωπο και την περιουσία του τέκνου.

«Point system»

Το νομοσχέδιο, για πρώτη φορά προβλέπει και έξι περιπτώσεις στις οποίες μπορεί (ακόμα και ) να αφαιρεθεί η γονική μέριμνα από έναν γονέα καθώς εισάγεται ο όρος της «κακής άσκησης της γονικής μέριμνας».

Άρθρο 1532 ΑΚ: 1) Αν ο πατέρας ή η μητέρα παραβαίνουν τα καθήκοντα που τους επιβάλλει το λειτούργημά τους για την γονική μέριμνα του προσώπου του τέκνου ή την διοίκηση της περιουσίας του ή αν ασκούν το δικαίωμα αυτό καταχρηστικά ή δεν είναι σε θέση να ανταποκριθούν σ’ αυτό, το δικαστήριο μπορεί, εφόσον το ζητήσουν ο άλλος γονέας, οι πλησιέστεροι συγγενείς του τέκνου, ο εισαγγελέας ή και αυτεπαγγέλτως, να διατάξει οποιοδήποτε πρόσφορο μέτρο.

2) Κακή άσκηση της γονικής μέριμνας συνιστούν ιδίως : α) η υπαίτια μη συμμόρφωση προς αποφάσεις και πράξεις δικαστικών αρχών που αφορούν στο τέκνο ή προς τυχόν υπάρχουσα συμφωνία των γονέων για την άσκηση της γονικής μέριμνας, β) η διατάραξη της συναισθηματικής σχέσης του τέκνου με τον άλλο γονέα και την οικογένειά του και η με κάθε τρόπο πρόκληση αποξένωσης του τέκνου από αυτούς, γ) η υπαίτια παράβαση των όρων της συμφωνίας των γονέων ή της δικαστικής απόφασης για την επικοινωνία του τέκνου με τον γονέα με τον οποίο δεν διαμένει και η με κάθε άλλο τρόπο παρεμπόδιση της επικοινωνίας, δ) η κακή άσκηση και η υπαίτια παράλειψη της άσκησης του δικαιώματος επικοινωνίας από τον δικαιούχο γονέα, ε) η αδικαιολόγητη άρνηση του γονέα να καταβάλλει την διατροφή που επιδικάστηκε στο τέκνο από το δικαστήριο ή συμφωνήθηκε μεταξύ των γονέων, στ) η τέλεση υπό οποιαδήποτε μορφή ενδοοικογενειακής βίας του γονέα προς το τέκνο.

3) Το δικαστήριο, στις περιπτώσεις της προηγούμενης παραγράφου, μπορεί ιδίως να αφαιρέσει από τον υπαίτιο γονέα την άσκηση της γονικής μέριμνας ή της επιμέλειας ολικά ή μερικά και να την αναθέσει αποκλειστικά στον άλλο, καθώς επίσης να διατάξει κάθε πρόσφορο μέτρο προς διασφάλιση του συμφέροντος του τέκνου. Εφόσον συντρέχουν στο πρόσωπο και των δύο γονέων οι προϋποθέσεις της παρ. 2, το δικαστήριο μπορεί να αναθέσει την πραγματική φροντίδα του τέκνου ή ακόμα και την επιμέλειά του ολικά ή μερικά σε τρίτο ή και να διορίσει επίτροπο.

Μεταβατική διάταξη

Στο νομοσχέδιο υπάρχει και μεταβατική διάταξη , σύμφωνα με την οποία εντός 2 ετών γονείς που ήδη έχουν ρυθμίσει την επικοινωνία με την προηγούμενες δικαστικές αποφάσεις να ζητήσουν να μεταρρυθμιστεί με βάση τις νέες διατάξεις:

“…Ο παρών νόμος ισχύει από την δημοσίευσή του στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης. Δικαστικές αποφάσεις που αναθέτουν ή ρυθμίζουν την άσκηση της γονικής μέριμνας ή την επικοινωνία, οι οποίες έχουν εκδοθεί μέχρι την έναρξη ισχύος του παρόντος νόμου, μπορούν ενόψει των νέων ρυθμίσεων, να μεταρρυθμιστούν ή να ανακληθούν μετά από αίτηση των διαδίκων που ασκείται εντός δύο ετών από την έναρξη ισχύος του παρόντος νόμου. Συμφωνίες των γονέων σχετικά με την άσκηση της γονικής μέριμνας ή την επικοινωνία με το τέκνο που έχουν καταρτιστεί μέχρι την έναρξη ισχύος του παρόντος νόμου εξακολουθούν να ισχύουν, εκτός αν το δικαστήριο προβεί σε διαφορετική ρύθμιση, ύστερα από αίτηση ενός εκ των γονέων, η οποία θα ασκηθεί εντός της προθεσμίας του προηγούμενου εδαφίου.

Το άρθρο 1515 ΑΚ εφαρμόζεται και σε τέκνα που αναγνωρίστηκαν πριν από την έναρξη ισχύος του παρόντος νόμου”.