Το παιδί μου μπαίνει στην εφηβεία. Τι να προσέξω;

Εφηβεία! Ο φόβος και ο τρόμος των περισσότερων γονιών. Από τότε που είχατε το αγγελούδι σας μηνών στην αγκαλιά σας ίσως να περνούσαν σκέψεις από το μυαλό σας για πως θα είναι αυτό το παιδί ως έφηβος. Τις διώχνατε βέβαια αμέσως αυτές τις σκέψεις γιατί, όπως και να το κάνουμε, το να έχεις να αντιμετωπίσεις έναν έφηβο είναι ένα δύσκολο project!

Δεν πρέπει βέβαια να ξεχνάμε ότι και τα ίδια τα παιδιά έχουν να αντιμετωπίσουν έναν κυκεώνα αλλαγών που συμβαίνουν στο σώμα τους και στη διάθεση τους και που πολλές φορές τους είναι δύσκολο να κατανοήσουν. Η μετάβαση από τα παιδικά χρόνια στην εφηβεία είναι αναπόφευκτη και σηματοδοτεί ένα ναρκοπέδιο αλλαγών για τους γονείς. Γι’ αυτό  θα πρέπει να θωρακιστείτε, να οπλιστείτε με υπομονή  και να είστε έτοιμοι να μπείτε στη μάχη.

Η ψυχολόγος Αλεξάνδρα Κοπανάρη,  εξηγεί ότι οι γονείς πρέπει να κατανοούν και να αποδέχονται την καινούρια φάση που διανύουν τόσο ο έφηβος όσο και οι ίδιοι. Οι αλλαγές είναι πολλές, είναι πολύ χρήσιμο ο γονιός να μιλήσει και να εξηγήσει πόσο φυσιολογικά και αναμενόμενα είναι όλα αυτά, να μοιραστεί με το παιδί του και τη δική του εμπειρία μεγαλώνοντας.

Ο γονέας αποτελεί πρότυπο για τον έφηβο, όσο κι αν ο έφηβος τον αμφισβητεί και δοκιμάζει τα όριά του. Πρέπει λοιπόν ο γονέας να εμφυσήσει βασικές αξίες όπως είναι η υπομονή, ο σεβασμός και  η ανεκτικότητα δίνοντας το παράδειγμα μέσα στο σπίτι.

Όσον αφορά τα όρια, οι γονείς μπροστά στο παιδί τουλάχιστον πρέπει να είναι σύμφωνοι και να συνεργάζονται καλά.

Η διατήρηση καλής επικοινωνίας είναι ζήτημα καίριας σημασίας. Οι γονείς  χρειάζεται να δημιουργήσουν ένα ασφαλές περιβάλλον για τον έφηβο στο οποίο θα μπορούν να συζητηθούν μαζί του θέματα ανοιχτά και ειλικρινά, να μπορούν να εκφράζουν και οι δύο πλευρές ό,τι τους απασχολεί.

Προ-εφηβεία

H περίοδος της προεφηβείας αφορά στο ηλικιακό ορόσημο από τα 8 έως τα 12 έτη.

Σε αυτό το διάστημα οι πιο βασικές συμπεριφορικές αλλαγές που διαπιστώνουμε στα παιδιά μας είναι οι εξής:

• Δεν ακούνε τους γονείς τους
• Αντιμιλάνε και ειρωνεύονται
• Βρίζουν
• Έχουν μυστικά
• Λένε ψέματα

Εφηβεία

Η εφηβεία επέρχεται της προ- εφηβείας και αφορά στο ηλικιακό ορόσημα για τα κορίτσια από τα 11 έτη και για τα αγόρια από τα 13 έτη.

Σε αυτό το διάστημα οι πιο βασικές συμπεριφορικές αλλαγές που διαπιστώνουμε στα παιδιά μας είναι οι εξής:

• Έχουν την τάση να απομονώνονται
• ΄Έχουν εχθρική στάση απέναντι στους άλλους
• Βγάζουν αντίδραση
• Δείχνουν αποστροφή στα μαθήματα τους
• Απορρίπτουν τους γονείς τους

Εφηβεία - Σωματικές αλλαγές

Η εφηβεία χαρακτηρίζεται από σωματικές αλλαγές οι οποίες συμβαίνουν υπό την επίδραση των ορμονών (οιστραδιόλης στα κορίτσια, τεστοστερόνης στα αγόρια). Χαρακτηρίζεται από ραγδαία αύξηση ύψους και στα δύο φύλα . Αποκτούν τρίχωση ο χώρος του εφηβαίου και οι μασχάλες ενώ μπορεί να παρατηρηθεί και η ανεπιθύμητη ακμή.

Στα κορίτσια παρατηρείται ανάπτυξη του στήθους και ξεκινά η έμμηνος ρήση. Στα αγόρια παρατηρείται τριχοφυΐα στο πρόσωπο, αύξηση του μεγέθους των γεννητικών οργάνων, η φωνή σπάει και αποκτά την βραχνάδα της αντρικής φωνής ενώ κάνουν την εμφάνισή τους και οι νυχτερινές εκσπερματίσεις (ονειρώξεις).

Εφηβεία - Ψυχολογικές αλλαγές

Οι σωματικές αλλαγές της εφηβείας φέρνουν όμως και τις αλλαγές στην ψυχολογία. Η διάθεση των εφήβων γενικότερα συχνά παρουσιάζει διακυμάνσεις – αμφιταλαντεύσεις οι οποίες προκαλούν έντονα  συναισθήματα. Σε συνδυασμό με τις ορμονικές αλλαγές ο έφηβος προσπαθεί να βρει τη δική του ταυτότητα καθώς αλλάζει ο εαυτός του.

Η περίοδος αυτή συχνά χαρακτηρίζεται από χαμηλή αυτοεκτίμηση. Σταδιακά στρέφονται σε παρέες συνομηλίκων που θέλουν μια κοινή ταυτότητα. Ψάχνουν μαζί για νέα πρότυπα. Γι αυτό το λόγο οι έφηβοι πολύ συχνά πειραματίζονται και βρίσκονται σε πολύ ευάλωτη κατάσταση.

Φυσικά και το μεγάλο κομμάτι των σχέσεων παίζει σημαντικό ρόλο στη διάθεση και τη συμπεριφορά. Οι σχέσεις των δύο φύλων στην περίοδο της εφηβείας χαρακτηρίζεται από πειραματισμούς, αμφισβητήσεις, κρίσεις ταυτότητας. Γι’ αυτό και μπορεί αυτές οι σχέσεις να αποτελούν αιτία χαράς και ευχαρίστησης μπορεί όμως να είναι και πηγή άγχους ή κατάθλιψης.

Οι έφηβοι περνούν όμως και στάδια αμφισβήτησης ή απομυθοποίησης ατόμων που προσπαθούν να τους ελέγξουν, να επιβάλουν κάποια όρια ή και να τους επιβληθούν. Έτσι, λοιπόν, έρχεται η σύγκρουση με τους γονείς τους εκπαιδευτικούς αλλά καμιά φορά και με άλλες εξουσίες.

Πως αντιμετωπίζουμε έναν έφηβο

Αποφύγετε τις κατά μέτωπο συγκρούσεις

Αρκετοί γονείς δεν μπορούν να ελέγξουν τον θυμό τους και τα νεύρα τους.  Ωστόσο, οι φωνές και οι χαρακτηρισμοί δεν μπορούν σε καμία περίπτωση να βοηθήσουν την κατάσταση, το αντίθετο κιόλας, ούτε και η σύγκρουση και η διαφωνία μπορούν να επιλύσουν το πρόβλημα.

Επίσης η προσπάθεια να ελέγξουν οι γονείς το παιδί και να τον κάνουν υπόλογο για τις πράξεις τους θα φέρει συγκρούσεις και άμυνα από το παιδί προς το γονέα.

Καλό είναι οι γονείς να κρατήσουν απόσταση από την οποιαδήποτε κατάσταση και να αναρωτηθούν αν αξίζει να υπάρχουν συγκρούσεις ανάμεσα σε εκείνο και το παιδί. Αν αισθάνεστε ότι το πρόβλημα εξακολουθεί να υπάρχει αντιμετωπίστε το αργότερα αφού έχουν πέσει οι εντάσεις.

Κατανοήστε τις αιτίες

Προσπαθήστε να καταλάβετε τους πιθανούς λόγους που οδήγησαν το παιδί στην κατάσταση που βρίσκεται. Προσπαθήστε να δείτε τα πράγματα από την οπτική του παιδιού. Μιλήστε διεξοδικά μαζί του με τρόπο που δεν θα προκαλέσει νέες εντάσεις.

Εκφράστε ανοιχτά και με σαφήνεια το πώς βλέπετε τα πράγματα, αλλά δείξτε πως είστε ανοιχτοί και για κάθε είδους συζήτηση

Εάν ένας έφηβος είναι θυμωμένος ή αναστατωμένος, πάρτε το πάντα στα σοβαρά. Η αναγνώριση του θυμού δεν αφορά την κατανομή ή την αποδοχή ευθυνών. Αρκεί να πείτε «λυπάμαι πολύ που αισθάνεσαι έτσι» και «τι μπορώ να κάνω για να βοηθήσω;».

Δώστε του χρόνο και χώρο

Καλό είναι να σεβαστείτε την ιδιωτικότητά του. Μην εμπλέκεστε στα προσωπικά του χωρίς να σας το ζητήσει, μην απαιτείτε να γνωρίζετε ό,τι συμβαίνει στη ζωή του και μην αγχώνεστε αν βλέπετε το παιδί σας προβληματισμένο, θυμωμένο ή ακόμη και θλιμμένο.

Δώστε του χρόνου και αφήστε το να επιλέξει τη στιγμή που εκείνο θεωρεί κατάλληλη για να μοιραστεί μαζί σας αυτά που τον απασχολούν.

Κοινή πολιτική

Μαμά και μπαμπάς συμφωνήστε μεταξύ σας ώστε να έχετε κοινό τρόπο αντιμετώπισης απέναντι στον έφηβο ώστε να μην παρέχετε αντικρουόμενες απόψεις. Αυτό θα τον μπερδέψει περισσότερο καθώς τα όρια και οι κανόνες δεν θα είναι ξεκάθαροι. Φροντίστε όμως να είστε προσιτοί ώστε το παιδί να αισθάνεται άνετα να συζητήσει μαζί σας τα πάντα ή σχεδόν τα πάντα.

Μην το παίρνετε προσωπικά

Είναι αναπόφευκτο ότι στους εφήβους δεν θα αρέσουν πάντα οι γονείς τους. Μην το παίρνετε κατάκαρδα. Το να είσαι γονιός δεν σημαίνει πάντα να είσαι αρεστός. Να θυμάστε ότι δεν βρίσκεστε σε πόλεμο με το παιδί τους. Το παιδί δεν είναι εχθρός, όπως δεν είναι οι γονείς για το παιδί. Όταν ο έφηβος εκρήγνυται και θυμώνει, θα πρέπει να προσπαθήσετε να το βοηθήσετε να αποκτήσει πιο αποτελεσματικές τεχνικές διαχείρισης του θυμού. Μην πέσετε στην παγίδα του ποιος θα βγει νικητής από τη διαμάχη.

Δώστε το καλό παράδειγμα

Οι γονείς  που συνδυάζουν την στοργή και την αγάπη με την ενθάρρυνση της αυτονομίας του παιδιού και απαιτούν από το παιδί τους μία ώριμη και υπεύθυνη συμπεριφορά οφείλουν και οι ίδιοι να αντιμετωπίζουν με ωριμότητα και ψυχραιμία τις δύσκολες καταστάσεις. Συμπεριφερθείτε με τον τρόπο που θέλετε να φέρεται το παιδί σας. Η συμπεριφορά σας καθορίζει κατά πολύ το πώς θα εξελιχθούν τα παιδιά σας ως ενήλικες αλλά και μετέπειτα ως γονείς.