Οξεία ηπατίτιδα στα παιδιά: Τα συμπτώματα που θα σας ανησυχήσουν - Όλα όσα γνωρίζουμε

Ακόμη δεν έχουν ξεμπερδέψει καλά-καλά με την πανδημία του κορονοϊού και έρχεται μία νέα ασθένεια να θέσει σε συναγερμό όλο τον κόσμο. Μία νόσος που κάνει δειλά την εμφάνιση της από χώρα σε χώρα και δυστυχώς χτυπάει τα παιδιά. Γι’ αυτόν και μόνο τον λόγο έχει προκαλέσει μεγαλύτερη ανησυχία ακόμη και από  αυτήν που είχε προκαλέσει αρχικά ο κορονοϊός.

Ξαφνικά λοιπόν, ακούμε καθημερινά για την οξεία ηπατίτιδα αγνώστου αιτιολογίας η οποία εμφανίζεται στα παιδιά έως 17 ετών. Η επιστημονική κοινότητα σε όλο τον κόσμο βρίσκεται σε εγρήγορση καθώς τα κρούσματα και οι χώρες που εντοπίζονται αυξάνονται καθημερινά.

Στην παγκόσμια ιατρική κοινότητα επικρατεί έντονος προβληματισμός με τους ειδικούς να υπογραμμίζουν ότι το πιο ανησυχητικό στοιχείο είναι πως ορισμένοι από τους μικρούς ασθενείς -ένα 10%- χρειάστηκαν μεταμόσχευση ήπατος και έχει καταγραφεί μέχρι στιγμής και ένας θάνατος.

Έρευνες διεξάγονται για τον προσδιορισμό της αιτίας με τον αδενοϊό να είναι μία πιθανή υπόθεση.

Τι είναι η οξεία ηπατίτιδα

Η ηπατίτιδα χωρίζεται σε δύο τύπους, σε οξεία και χρόνια και τις περισσότερες φορές οφείλεται σε ιούς που προσβάλλουν ειδικά το συκώτι προκαλώντας αντίστοιχους τύπους ηπατίτιδας, για παράδειγμα ηπατίτιδα τύπου Β ή τύπου A. Η φλεγμονή στο ήπαρ όμως μπορεί να προκληθεί και από άλλα αίτια. Η πάθηση ενδεχομένως να μην προκαλεί κανένα έντονο σύμπτωμα, αλλά μπορεί να φτάσει και στο σημείο που ο ασθενής να χρειάζεται πια μεταμόσχευση ήπατος.

Κλινικά, η πορεία της οξείας ηπατίτιδας ποικίλει σημαντικά. Τα αρχικά συμπτώματα μπορεί να μοιάζουν με της γρίπης, αλλά χωρίς το βήχα, δηλαδή ο ασθενής να αισθάνεται κακουχία, γενική αδιαθεσία, μυοσκελετικούς πόνους, πυρετό, ναυτία ή εμετό, διάρροια και πονοκέφαλο. Επίσης, ανορεξία, ξαφνική αποστροφή για το κάπνισμα, γαστρικές ενοχλήσεις κ.α. Επίσης μπορεί να έχει σκούρα ούρα, να κιτρινίζουν τα μάτια και το δέρμα του -να παρουσιάζει δηλαδή ίκτερο.

Ένα μικρό ποσοστό ασθενών με οξεία ηπατίτιδα παρουσιάζει ηπατική ανεπάρκεια, δηλαδή το συκώτι τους δεν μπορεί να επεξεργαστεί πια καθόλου τις βλαβερές ουσίες που αρχίζουν πλέον να κυκλοφορούν στον οργανισμό, οπότε η μοναδική αντιμετώπιση είναι η μεταμόσχευση ήπατος.

Οι περισσότερες φλεγμονές του ήπατος, τόσο στην οξεία όσο και στη χρόνια ηπατίτιδα, οφείλονται συνήθως σε συγκεκριμένους ιούς, τον Α,Β,C,D,E. Όμως φλεγμονή στο συκώτι μπορεί να προκαλέσει και ο ιός του έρπητα, ο κυταρομεγαλοϊός, ο ιός Επστάιν-Μπαρ και άλλοι.

Επίσης ηπατίτιδα μπορεί να προκληθεί και από άλλους μολυσματικούς φορείς, όπως από το τοξόπλασμα. Σπανιότερα ηπατίτιδα μπορεί να προκληθεί και από τοξίνες τροφίμων όπως και από φαρμακευτικά σκευάσματα που μπορεί να περιέχουν παρακεταμόλη, αμοξυκυλίνη, όπως και από σκευάσματα που επιβαρύνουν το συκώτι.

Πόσα κρούσματα έχουν βρεθεί μέχρι σήμερα

Τουλάχιστον 191 κρούσματα οξείας ηπατίτιδας αγνώστου αιτιολογίας έχουν αναφερθεί σε 11 χώρες στην Ευρώπη και σε μία περιοχή της Αμερικής. Ειδικότερα, κρούσματα έχουν καταγραφεί στις εξής περιοχές:

• Ηνωμένο Βασίλειο ή Βόρεια Ιρλανδία: 114
• Ισπανία: 13
• Ισραήλ: 12
• ΗΠΑ: 9
• Δανία: 6
• Ιρλανδία: 5
• Ολλανδία:4
• Ιταλία: 4
• Νορβηγία: 2
• Γαλλία: 2
• Ρουμανία: 1
• Βέλγιο: 1

Σε έκτακτη ανακοίνωση του το Ευρωπαϊκό Κέντρο για την Πρόληψη και τον Έλεγχο Νόσων (ECDC), ανακοίνωσε σήμερα ότι σε όλο τον κόσμο έχουν τώρα καταγραφεί περίπου 190 περιπτώσεις σοβαρής ηπατίτιδας σε παιδιά.

Η έξαρση αναφέρθηκε αρχικά στο Ηνωμένο Βασίλειο νωρίτερα αυτό τον μήνα και έχει ταυτοποιηθεί σε τουλάχιστον 12 χώρες σε όλο τον κόσμο. Αυτή περιλαμβάνει περίπου 40 περιστατικά στην Ευρωπαϊκή Ένωση/Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο, δήλωσε σήμερα η επικεφαλής του ECDC Αντρέα Αμόν σε δημοσιογράφους σε διαδικτυακή ενημέρωση.

Όπως ανέφερε, η ανησυχία είναι πως τα κρούσματα δεν συνδέονταν με τους τυπικούς ιούς, που συνήθως προκαλούν ηπατίτιδα A, B, C, D και E.

«Έχουμε πολύ χαμηλό αριθμό κρουσμάτων, αλλά αφορά παιδιά και έχει σοβαρά συμπτώματα», σχολίασε η Maria Buti, καθηγήτρια Ηπατολογίας από τη Βαρκελώνη και πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη Μελέτη Παθήσεων του Ήπατος.

Τι ευθύνεται

Μία από τις πιθανές αιτίες που βρίσκονται υπό διερεύνηση είναι ότι μια ομάδα ιών που ονομάζονται αδενοϊοί μπορεί να προκαλεί την ασθένεια. Ωστόσο, διερευνώνται διεξοδικά και άλλα πιθανά αίτια

Οι αδενοϊοί είναι μια οικογένεια κοινών ιών που συνήθως προκαλούν μια σειρά από ήπια συμπτώματα και οι περισσότεροι άνθρωποι αναρρώνουν χωρίς επιπλοκές. Μπορούν να προκαλέσουν κρυολόγημα, έμετο και διάρροια. Συνήθως δεν προσβάλουν το συκώτι (ώστε να προκαλέσουν ηπατίτιδα), αλλά και αυτό έχει καταγραφεί ως γνωστή αλλά σπάνια επιπλοκή του ιού.

Οι αδενοϊοί μεταδίδονται συνήθως από άτομο σε άτομο, από μολυσμένες επιφάνειες, καθώς και μέσω της αναπνευστικής οδού. Για αυτό ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για να ελαχιστοποιηθεί η εξάπλωση των αδενοϊών είναι τα συνήθη μέτρα υγιεινής, όπως το καλό πλύσιμο των χεριών, και το να προσέχουμε όταν βήχουμε ή φτερνιζόμαστε ή κάποιος βήχει/φτερνίζεται κοντά μας. Στα μικρότερα παιδιά χρειάζεται και η εκμάθηση και η επίβλεψη κατά τη διάρκεια του σχολαστικού πλυσίματος των χεριών.

Τι δείχνουν οι έρευνες – Τα πιθανά αίτια

Αναλυτικά επιδημιολογικά στοιχεία, που βασίζονται σε έκθεση των βρετανικών υγειονομικών αρχών σχετικά με την οξεία ηπατίτιδα στα παιδιά παραθέτει σε κείμενο του ο καθηγητής Πολιτικής της Υγείας στο LSE Ηλίας Μόσιαλος, αναλύοντας τα πιθανά αίτια της ηπατίτιδας στα παιδιά.

Όπως αναφέρει, από την 1η Ιανουαρίου 2022 έχουν καταγραφεί στη Βρετανία 114 περιπτώσεις οξείας ηπατίτιδας αδιευκρίνιστης αιτιολογίας, που εντοπίστηκαν σε παιδιά ηλικίας κάτω των 16 ετών. Εχθές, δημοσιοποιήθηκε μια έκθεση της βρετανικών υγειονομικών αρχών αναφορικά με την πρόοδο και τις εξελίξεις της διερεύνησης της αδιευκρίνιστης αιτιολογίας- οξείας ηπατίτιδας στα παιδιά.

Τι δείχνουν τα επιδημιολογικά στοιχεία

• Οι ασθενείς είναι κατά κύριο λόγο κάτω των 5 ετών
• Τα παιδιά είναι κατά κύριο λόγο ηλικίας μεταξύ 3 και 5 ετών (53: 65,4%), με διάμεση ηλικία τα 3 έτη και το 54,3% αφορά κορίτσια.
• Η κλινική εικόνα ξεκινά συχνά με συμπτώματα τύπου γαστρεντερίτιδας, συχνά ακολουθούμενα από την εμφάνιση ίκτερου.
• Από τα διαθέσιμα στοιχεία, στην Αγγλία, 43 από τα παιδιά έχουν αναρρώσει και 38 συνεχίζουν να νοσηλεύονται.
• Οι περιπτώσεις δεν σχετίζονται μεταξύ τους
• H γεωγραφική διασπορά δεν περιορίζεται σε κάποια περιοχή αλλά αφορά όλο το Ηνωμένο Βασίλειο
• 10 παιδιά χρειάστηκαν μεταμόσχευση
• Δεν έχουν καταγραφεί θάνατοι μεταξύ αυτών των περιπτώσεων στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Tα πιθανά αίτια της ηπατίτιδας – Συσχέτιση με covid19

• Έχει ανιχνευθεί κορονοϊός σε 10 από τους 60 ασθενείς που ελέγχθηκαν, επί του παρόντος.
• 7 από αυτά τα παιδιά είχαν επίσης διαγνωστεί θετικά ως προς τον κορονοϊό κάποια στιγμή μέσα στις προηγούμενες 6 εβδομάδες, πριν νοσηλευτούν.
• 40 από τα 53 παιδιά που έχουν ελεγχθεί για αδενοϊό βρέθηκαν θετικά.

Η προκαταρκτική ανάλυση του αδενοϊού δείχνει πως συνήθως απαντάται ο τύπος 41F (11 περιπτώσεις έχουν χαρακτηριστεί επιτυχώς) αλλά η αλληλούχηση ολόκληρου του γονιδιώματος από πολλαπλές περιπτώσεις είναι απαραίτητη προτού επιβεβαιωθεί ο τύπος του ιού.

Τα επίπεδα DNA του αδενοϊού στα δείγματα αίματος/ορού στα παιδιά που υποβλήθηκαν σε μεταμόσχευση ήπατος ήταν περίπου 12 φορές υψηλότερα έναντι αυτών που δεν χρειάστηκαν μεταμόσχευση ήπατος (αν και ο χρόνος λήψης των δειγμάτων διαφέρει ως προς την έναρξη και την επιδείνωση των συμπτωμάτων).

Τα ενδελεχή ερωτηματολόγια για το ιστορικό της νόσησης δεν έχουν αποκαλύψει εμφανή αίτια κοινής έκθεσης σε τοξίνες ή άλλους περιβαλλοντικούς παράγοντες.

Οι υγειονομικοί φορείς, επεξεργάζονται τα δεδομένα λοίμωξης με κορονοϊό και άλλους μικροοργανισμούς και διερευνώνται οι αλληλεπιδράσεις για να κατανοηθεί εάν η μόλυνση με αδενοϊό στον γενικό παιδιατρικό πληθυσμό έχει προηγηθεί της μόλυνσης με κορονοϊό, αν συνυπάρχει, αν ήταν δευτερογενής λοίμωξη εντός 27 ημερών ή καθυστερημένη δευτερογενής μόλυνση έως 59 ημέρες μετά από λοίμωξη από κορονοϊό.

Τα δεδομένα επί του παρόντος δείχνουν ότι μεταξύ Οκτωβρίου 2020 και Μαρτίου 2022, υπήρξε αύξηση τόσο των προηγούμενων, όσο και των δευτερογενών λοιμώξεων σε παιδιά κάτω των 10 ετών. (Παρόμοιες αυξήσεις έχουν επίσης παρατηρηθεί και για άλλες παιδικές λοιμώξεις).

Kαι στο Ισραήλ διερευνάται η χρονική συσχέτιση της ηπατίτιδας και της λοίμωξης του κορονοϊού στα παιδιά. Έχει αναφερθεί πως μεγάλο ποσοστό των παιδιών που εμφάνισαν οξεία ηπατίτιδα είχαν νοσήσει 3.5 μήνες πριν με κορονοϊό.

Επίσης, αν και η πλειονότητα των περιστατικών που έχει καταγραφεί αφορά στο Ηνωμένο Βασίλειο, μεταμοσχεύσεις ήπατος σε παιδιά που νόσησαν με οξεία ηπατίτιδα αδιευκρίνιστης αιτιολογίας, επί του παρόντος έχουν αναφερθεί και στην Ολλανδία (3), στην Αμερική (2), στην Ιταλία (2) και στην Ισπανία (1).

Συμπερασματικά, οι υποθέσεις εργασίας των βρετανών ερευνητών σύμφωνα με την έκθεση (με σειρά από την πιθανότερη προς την λιγότερο πιθανή) με τα ισχύοντα δεδομένα είναι οι εξής:

1. Κάποιος - ακόμα αδιευκρίνιστος- παράγοντας που επηρεάζει τα μικρά παιδιά, που ή καθιστά τις λοιμώξεις από αδενοϊό πιο σοβαρές από ότι συνήθως ή προκαλεί την προκειμένη ανοσοπαθολογία.

Αυτός ο ενισχυτικός παράγοντας μπορεί να είναι:

• H ευαισθησία, για παράδειγμα λόγω έλλειψης προηγούμενης έκθεσης στο παθογόνο κατά τη διάρκεια της πανδημίας
• προηγούμενη λοίμωξη κορονοϊού ή άλλη λοίμωξη
• διπλή / ταυτόχρονη λοίμωξη πχ με κορονοϊό
• έκθεση σε τοξίνη/ες, φάρμακα ή άλλους περιβαλλοντικούς παράγοντες.

4. Μια νέα παραλλαγή αδενοϊού, με ή χωρίς συνεισφορά από κάποιο ενισχυτικό παράγοντα
5. Ένα νέο παθογόνο που είτε δρα μόνο του είτε ως ταυτόχρονη λοίμωξη
6. Μια νέα παραλλαγή του κορονοϊού.

Οξεία ηπατίτιδα στην Ελλάδα

Στη χώρα μας ακόμη δεν έχει εντοπιστεί  κρούσμα ωστόσο όλοι οι παιδίατροι βρίσκονται σε επιφυλακή.

«Ο ιός 99% βρίσκεται ήδη στην Ελλάδα», δήλωσε, μιλώντας στην ΕΡΤ, ο καθηγητής Γκίκας Μαγιορκίνης.  «Αυτό που δεν ξέρουμε είναι αν θα δούμε αυτή την επιπλοκή. Θεωρητικά υπολογίζουμε ότι αν συμβεί και στην Ελλάδα θα είναι της τάξης των 10-20 κρουσμάτων, στη χειρότερη περίπτωση, αν δεν αυξηθούν τα κρούσματα και στο Ηνωμένο Βασίλειο».

Όπως εξηγεί ο κ. Μαγιορκίνης πρόκεται για μία φλεγμονή του ήπατος η οποία χαρακτηρίζεται συνήθως από κιτρίνισμα. Συνήθως κιτρινίζει το λευκό του ματιού, το παιδί έχει υψηλό πυρετό και αυτό είναι καμπανάκι ότι το παιδί πρέπει να πάει στο νοσοκομείο για εξετάσεις.

Πρόσθεσε ότι πρόκειται για έναν πολύ εκτεταμένο ιό, στον οποίο μάλλον κάποια παιδιά έχουν μια γενετική ευαισθησία και αντιδρούν με αυτόν τον τρόπο. Πρόκειται για μία σπάνια επιπλοκή ενός πολύ διαδεδομένου ιού. Μιλάμε για τον αδενοϊό 41, κατά πάσα πιθανότητα, που έχει απομονωθεί στο 77% των παιδιών που έχουν εξεταστεί για αυτό, χωρίς να σημαίνει ότι το 23% δεν τον είχε, απλά δεν τον ανίχνευσαν.

Ο κ. Μαγιορκίνης είπε ακόμα ότι από όσο γνωρίζει μεταμοσχεύσεις ήπατος σε παιδιά δεν γίνονται στην Ελλάδα, και τέτοιες περιπτώσεις πήγαιναν στο εξωτερικό, γιατί είναι σπάνιες περιπτώσεις και δεν υπάρχει αυτή η ειδικότητα στην Ελλάδα. Συνήθως στα παιδιά γίνονται από ζωντανό δότη, που σημαίνει ότι ο πατέρας, αν είναι συμβατός, να δώσει μέρος από το ήπαρ του στο παιδί.

Τα συμπτώματα που θα σας ανησυχήσουν

Το μόνο ειδικό σύμπτωμα που έχει η οξεία ηπατίτιδα είναι ο ίκτερος, δηλαδή το κιτρίνισμα των ματιών και του δέρματος.

Όσο για τα άλλα συμπτώματα αυτά είναι:

• Αλλαγή στο χρώμα των ούρων και των κοπράνων
• Κνησμός στο σώμα
• Πυρετός
• Ναυτία
• Πόνος στη κοιλιά