Γιατί να διαβάζετε παραμύθια στα παιδιά σας

Της Τζίνας Γαβαλά,
Δημοσιογράφος

Κάποτε διάβασα ότι ο Άινσταιν έλεγε ότι «αν θέλετε το παιδί σας να είναι έξυπνο, διαβάστε του παραμύθια. Αν θέλετε να γίνει πιο έξυπνο, διαβάστε του περισσότερα παραμύθια».

Εγώ ούτως ή άλλως απολάμβανα ανέκαθεν αυτήν τη στιγμή με τα παιδιά μου. Ακόμα και όταν ήταν μωρά τους διάβαζα, ενώ ήξερα ότι δεν καταλαβαίνουν. Έχει άλλωστε αποδειχθεί επιστημονικά ότι το χρώμα της φωνής μας αλλά και το να μας ακούν να μιλάμε και να διηγούμαστε, χτίζει ένα μοναδικό δέσιμο ανάμεσα σε μας και στα παιδιά μας και παράλληλα βάζει πολύ σημαντικά εφόδια για την ανάπτυξή τους. Γίνονται πιο ώριμα, εμπλουτίζουν από πολύ νωρίς το λεξιλόγιό τους, αναπτύσσουν την φαντασία τους και όλα αυτά τα κάνουν πολύ διαυγή και ακόμη πιο πολύ ευτυχισμένα. Σύμφωνα μάλιστα με έρευνες, παιδιά που στα τρία τους χρόνια τους διαβάζουν παραμύθια κάθε μέρα έχουν πολύ μικρότερες πιθανότητες να αναπτύξουν ψυχολογικές διαταραχές, σε σχέση με παιδιά που τους διαβάζουν πιο σπάνια.

Όπως και να έχει, κάθε βράδυ, μετά το μπάνιο, το βραδινό μας και το πλύσιμο των δοντιών, διαλέγουμε εναλλάξ ποιο παραμύθι θα μας συντροφεύσει στο τελετουργικό μας. Καθόμαστε οι τρεις μας στο κρεβάτι του μεγάλου και διαβάζουμε. Πολλές φορές ρωτούν, συμπληρώνουν αλλά και προλαβαίνουν τη διήγηση. Αρχικά, δεν ήθελα να τους διαβάζω μερικά κλασικά παραμύθια, όπως την Κοκκινοσκουφίτσα, όπου ο λύκος «έτρωγε την γιαγιά» ή την Χιονάτη και τους Εφτά Νάνους, όπου «η μαμά της είχε πεθάνει και η κακιά μητριά ήθελε να την σκοτώσει»... Αισθανόμουν πολύ περίεργα να τους διαβάσω κάτι τέτοιο γιατί ένιωθα ότι ενισχύω αισθήματα φόβου και ανησυχίας, οπότε επέλεγα άλλα παραμύθια, πιο εκπαιδευτικά και χωρίς πολλά ερεθίσματα αμφισβήτησης του κόσμου. Ωστόσο, κάνοντας το ίδιο πράγμα κάθε βράδυ και βλέποντας τις αντιδράσεις τους αλλά και συζητώντας μαζί τους, κατάλαβα ότι ο κόσμος των παιδιών είναι τόσο ανοιχτός που χωράει μέσα κάθε πληροφορία που μπορεί να πάρει από οποιονδήποτε συμμαθητή του ή τυχαίο συνομιλητή του. Είναι ένας καμβάς που θα χρωματιστεί σίγουρα. Με πολλά χρώματα και πολλά σχέδια. Δεν το αποφεύγεις ούτε το ορίζεις. Μπορείς όμως να θέσεις κάποιες βάσεις ώστε ο τρόπος που αποτυπώνονται όλα αυτά να είναι προς όφελός τους. Έτσι, έχω καταλήξει στα εξής:

- Τα παραμύθια ενιχύουν τη φαντασία
Πέφτοντας πάλι πάνω σε κάποια από τα σοφά λόγια του Αινστάιν, διάβασα ότι «η φαντασία είναι πιο σημαντική από την γνώση. Η γνώση είναι περιορισμένη. Η φαντασία περικυκλώνει τον κόσμο». Έτσι και τα παιδιά, αν έχουν φαντασία, μπορούν να δημιουργήσουν ότι μα ότι θέλουν στο κεφαλάκι τους. Και από εκεί, μπορούν να στοχεύσουν πολύ ψηλά και χωρίς κανέναν φόβο να τους κρατάει πίσω μην ξέροντας αν μπορεί να πραγματοποιηθεί. Γιατί θα το έχουν ήδη ζήσει.

- Ξεχωρίζουν τον γύρω κόσμο από τον δικό τους
Όσο τα παραμύθια τους βοηθούν στο να φτιάχνουν ιστορίες με το μυαλό τους, άλλο τόσο η αλλεπάλληλη επαφή με μια ιστορία που μέσα από τη συζήτηση καταλαβαίνουν ότι δεν ταυτίζεται με τις δικές τους καθημερινές αναφορές και εικόνες, τους προσφέρει πάρα πολλά. Καταλαβαίνουν τον κόσμο, τις χώρες, τις διαφορετικές ιδιότητες των ανθρώπων, των ζώων, των εποχών κλπ, κάτι που ενισχύει την προσαρμοστικότητά τους αλλά και την ικανότητα αφομοίωσης γνώσεων στο μέλλον.

- Χτίζουν μέσα τους αγάπη για το καλό
Συνήθως τα παιδιά όταν ακούν μια ιστορία, ταυτίζονται με τον ήρωα. Και επειδή στα παραμύθια στο τέλος πάντα νικάει ο καλός, μαθαίνουν με έμμεσο τρόπο να αγαπούν το καλό από το κακό και να ταυτίζονται με την διαδρομή του καλού της ιστορίας, μέχρι το γνωστό «και ζήσαν αυτοί καλά και εμείς καλύτερα». Έτσι, οι ηθικές αξίες μέσα τους ενισχύονται σημαντικά.

- Βρίσκουν λύσεις
Ακούγοντας μια ιστορία όπως η Σταχτοπούτα ή η Ωραία Κοιμωμένη, όπου αλλεπάλληλα γεγονότα φέρνουν ανατροπές στις ζωές των ηρώων, τα παιδιά καταλαβαίνουν ότι στα προβλήματα υπάρχουν λύσεις, ότι δεν επιτρέπουμε σε κανέναν να ορίζει τη ζωή μας αλλά και ότι με θάρρος και υπομονή λύνονται τα προβλήματα. Έτσι αναπτύσσεται η κριτική τους σκέψη και η δυναμικότητά τους.

- Νικούν τους φόβους τους
Στα παραμύθια τα παιδιά ακούν για δράκους, για κακές μάγισσες, για τέρατα. Μπορεί να φοβούνται όταν τα ακούν αλλά μόνο και μόνο το γεγονός ότι στο τέλος εκείνοι χάνουν, τους δείχνει ότι δεν υπάρχει λόγος να τους φοβούνται, αφού και ο πιο τρομακτικός «εχθρός» μπορεί να νικηθεί.

- Τους προετοιμάζουν για τις δυσκολίες που θα συναντήσουν
Τα παραμύθια αφηγούνται πολλές φορές προβλήματα με τα οποία έρχονται αντιμέτωποι οι ενήλικες. Μπορεί να ακούγεται πολύ πρώιμο να το βιώνουν έστω έμμεσα , αλλά και μόνο το γεγονός ότι ακούν ότι ο κόσμος μπορεί να είναι και κακός, να υπάρχουν ζήλιες, φθόνος, κακίες, και έντονοι καυγαδες ανάμεσα στους ανθρώπους τους κάνει πιο έτοιμους να αντιμετωπίσουν αντίστοιχα πράγματα τόσο σε μικρές ηλικίες όπου το σχολείο ή οι παρέες ενίοτε αποτελούν μια μικρογραφία της κοινωνίας που θα ακολουθήσει τα επόμενα χρόνια, όσο και αργότερα.

- Ενισχύεται ο διάλογος και η κριτική σκέψη
Μέσα από την αφήγηση ενός παραμυθιού, εγείρονται πολλά ερωτήματα στο μυαλό τους, κάτι που τους ωθεί να ρωτήσουν, να σχολιάσουν, να αναρωτηθούν το ‘γιατί’. Μέσα από τέτοιους διαλόγους με το παιδί σας, το βοηθάτε να εκφράζει τα συναισθήματά του και ενισχύετε την ικανότητά του να συζητάει, κάτι που θα το ωφελήσει πολύ στη ζωή του.