Lockdown στη βία: Μίλα, φώναξε, δεν είσαι μόνη!

Στην εποχή της πανδημίας οι γυναίκες είναι παρούσες στην πρώτη γραμμή της μάχης στα νοσοκομεία, αλλά ταυτόχρονα και στην πρώτη γραμμή της φροντίδας της οικογένειας, εντός σπιτιού. Κι όμως παραμένουν τα πρώτα υποψήφια θύματα βίας. Η καραντίνα έχει δημιουργήσει ασφυκτικές συνθήκες για πολλές γυναίκες, καθώς τα στοιχεία δείχνουν ότι αυξήθηκαν σημαντικά τα περιστατικά κακοποίησης γυναικών κατά τη διάρκεια του εγκλεισμού.

Χιλιάδες όμως γυναίκες βρήκαν τη δύναμη να σπάσουν τον κύκλο της βίας, να κάνουν το βήμα να βγουν από την κακοποίηση.

Επιμέλεια: Μαργαρίτα Αργυροπούλου

Από τον Μάρτιο έως και τον Μάιο του 2020 καταγγέλθηκαν 1.103 περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας στην ΕΛ.ΑΣ., ενώ περισσότερες από 33.000 ανάλογες καταγγελίες έγιναν την τελευταία δεκαετία, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία.

Το φαινόμενο της ενδοοικογενειακής βίας είναι διαχρονικό και διαπολιτισμικό, ενώ θύματα μπορεί να είναι όλα τα μέλη της οικογένειας ανεξάρτητα από την ηλικία ή το φύλο. Ωστόσο, σύμφωνα με τις ερευνητικές καταγραφές σε παγκόσμιο επίπεδο τα θύματα της ενδοοικογενειακής βίας είναι κυρίως γυναίκες. Η Παγκόσμια Ημέρα για την εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών τιμάται κάθε χρόνο στις 25 Νοεμβρίου, από το 1960. Ωστόσο, αν και από τότε έχουν γίνει τεράστια βήματα για την αντιμετώπιση του φαινομένου σε ψυχολογικό και νομικό επίπεδο, οι συμπεριφορές παραμένουν ίδιες. Πίσω από κλειστές πόρτες και παράθυρα εκτυλίσσονται καθημερινά ιστορίες απελπισίας και πόνου.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Γενικής Γραμματείας Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων, κατά τη διάρκεια της «καραντίνας» και του υποχρεωτικού εγκλεισμού στο σπίτι, λόγω του πρώτου κύματος της πανδημίας, παρατηρήθηκε αύξηση στις τηλεφωνικές κλήσεις στη γραμμή SOS 15900. Ειδικότερα, οι κλήσεις για περιστατικά βίας τον Απρίλιο έφθασαν τις 1.070, ενώ οι αντίστοιχες κλήσεις τον Μάρτιο ήταν 325. Παράλληλα, υπήρξε αύξηση των κλήσεων για περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας τον Απρίλιο, με 648 κλήσεις. Σημειώνεται, ότι οι κλήσεις για περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας σχεδόν τετραπλασιάστηκαν το μήνα της «καραντίνας» σε σύγκριση με τον προηγούμενο μήνα, το Μάρτιο, που καταγράφηκαν 166 κλήσεις για παρόμοια περιστατικά.

Η Αττική «κρατάει τα σκήπτρα» της κακοποίησης γυναικών, σε σχέση με τις υπόλοιπες περιφέρειες. Ωστόσο, τα περιστατικά που αναφέρονται δεν είναι μόνον αυτά. Πολλές γυναίκες νιώθουν ντροπή και δεν τολμούν να αρθρώσουν αυτό που τις βασανίζει.

«Τις περισσότερες φορές πίσω από αυτούς τους αριθμούς υπάρχουν ιστορίες ανθρώπων που κρύβουν πόνο και δυστυχία, που δεν μπορούν να μετρηθούν ή να συγκριθούν με οτιδήποτε άλλο», τονίζει στο Αθηναϊκό - Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων η εκπρόσωπος Τύπου της ΕΛΑΣ, Ιωάννα Ροτζιώκου. «Η διαφοροποίηση αυτή πιθανόν να οφείλεται, μεταξύ άλλων, στο δισταγμό των θυμάτων να περάσουν το κατώφλι των επίσημων Αρχών, στο φόβο για τις ενδεχόμενες νομικές συνέπειες, στην ανησυχία για τις πιθανές επιπτώσεις που μπορεί να υπάρξουν από το δράστη ή το οικείο περιβάλλον εάν προχωρήσουν σε καταγγελία ή ακόμα και στην ανασφάλειά τους για τον ενδεχόμενο κοινωνικό στιγματισμό τους. Έχει παρατηρηθεί ότι σε αρκετές περιπτώσεις ισχύει η ρήση "τα εν οίκω μη εν δήμω". Μην φοβούνται τα θύματα να μιλήσουν στην Αστυνομία και να καταγγείλουν την ενδοοικογενειακή βία».

Όπως επισημαίνει η κ.Ροτζιώκου «η ενδοοικογενειακή βία δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται ως ιδιωτική υπόθεση αλλά ως ένα κοινωνικό ζήτημα με αρνητικές συνέπειες τόσο για το ίδιο το θύμα (σωματικές, ψυχολογικές, κ.ο.κ.), όσο και για την κοινωνία. Δυστυχώς, έχουν υπάρξει και υποθέσεις ενδοοικογενειακής βίας με συχνές και έντονες ενδοοικογενειακές συγκρούσεις που δυστυχώς είχαν ως αποτέλεσμα ακόμη και το θάνατο των θυμάτων. Υποθέσεις για τις οποίες δεν μίλησε ποτέ και κανείς παρά μόνο όταν έφτασε το τραγικό τέλος. Για αυτό προτρέπουμε τους πολίτες, που είναι θύματα, να έρθουν να μας μιλήσουν για αυτά τα περιστατικά και από την πλευρά μας θα κάνουμε ό,τι είναι δυνατόν για να βρουν την απαιτούμενη βοήθεια και προστασία. Αλλά και οι πολίτες μάρτυρες τέτοιων καταστάσεων ας μη διστάσουν να μας αναφέρουν αυτές τις καταστάσεις, ακόμα και ανώνυμα».

Ζήτα βοήθεια

«Είναι οριζόντιο πρόβλημα. Μπορεί καμιά φορά να νομίζουμε ότι αυτό το πρόβλημα αφορά γυναίκες από ευάλωτες κοινωνικές ομάδες. Δεν ισχύει. Δεν έχει ταξικούς περιορισμούς, ούτε μορφωτικούς περιορισμούς» λέει στο ΑΜΠΕ η γ.γ. στη Γενική Γραμματεία Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων, Μαρία Συρυγγέλα.

Μια γυναίκα σηκώνει την παλάμη της. Διπλώνει τον αντίχειρα και τον κλείνει μέσα στη γροθιά της. Βρίσκεται σε κίνδυνο. Πρόκειται για διεθνές μη λεκτικό κώδικα και δηλώνει πως υφίσταται βία. Το σιωπηλό σινιάλο διαδόθηκε ευρέως στη διάρκεια της καραντίνας, όπου τα περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας αυξήθηκαν σε όλη την υφήλιο, σύμφωνα με τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών.

Τα θύματα δεν είναι μόνα τους

Είναι πολύ σημαντικό, σύμφωνα με την εκπρόσωπο της ΕΛΑΣ, τα θύματα να πάρουν την απόφαση και να αναφέρουν αυτό που τους συμβαίνει, είτε με αυτοπρόσωπη παρουσία το Αστυνομικό Τμήμα, είτε τηλεφωνικά στο 100 ή με ένα μήνυμα sms στο 100. Και να θυμούνται ότι δεν είναι μόνα τους. Υπάρχει ο απαιτούμενος μηχανισμός για να τα υποστηρίξει. Ένας μηχανισμός που ξεκινά από τους αστυνομικούς της πρώτης γραμμής στα Αστυνομικά Τμήματα και τις 73 Υπηρεσίες Αντιμετώπισης Ενδοοικογενειακής Βίας της ΕΛΑΣ που βρίσκονται σε όλη την επικράτεια και επεκτείνεται μέχρι τη Γενική Γραμματεία Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων, το Κέντρο Ερευνών για Θέματα Ισότητας και τις Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις, Ενώσεις, Συλλόγους που προσφέρουν σημαντικό έργο σ' αυτό το πεδίο, ενώ η ΕΛΑΣ είναι σε ανοιχτή γραμμή επικοινωνίας και συνεργασίας μαζί τους.

Παράλληλα, εξακολουθεί να βρίσκεται σε εξέλιξη η εκστρατεία ενημέρωσης για την πρόληψη και ευαισθητοποίηση ως προς το φαινόμενο της ενδοοικογενειακής βίας με τίτλο «Έχεις Φωνή. Είμαστε Δίπλα Σου», ενώ από το υπουργείο Προστασίας του Πολίτη και το Κέντρο Μελετών για Θέματα Ασφάλειας (ΚΕ.ΜΕ.Α.) διεξήχθη έρευνα για την ενδοοικογενειακή βία κατά τη διάρκεια των μέτρων περιορισμού και εγκλεισμού για το πρώτο κύμα της πανδημίας, τα αποτελέσματα της οποίας θα αξιοποιηθούν για τη χάραξη νέων στρατηγικών για την αντιμετώπιση του φαινομένου.

Στο διάστημα του λοκντάουν, μάλιστα σε όλες τις περιφερειακές ενότητες, ξενοδοχεία αποτέλεσαν έκτακτα καταλύματα. Αυτό συνέβη προκειμένου οι γυναίκες και τα παιδιά τους να ολοκληρώσουν τις ιατρικές εξετάσεις που απαιτούνται για να μπουν σε έναν από τους είκοσι ξενώνες, οι οποίοι λειτουργούν υπό την αιγίδα του κράτους.

Σύμφωνα με το καταστατικό, οι κακοποιημένες γυναίκες με τα παιδιά τους μπορούν να μείνουν εκεί τρεις έως έξι μήνες. Αν υπάρχει ανάγκη και παραπάνω. Οι ασχολίες είναι παρόμοιες με αυτές ενός σπιτιού. Τα παιδιά όταν γυρίζουν από το σχολείο διαβάζουν και παίζουν. Οι γυναίκες ασχολούνται με την φροντίδα του ξενώνα, την μαγειρική και την ανάγνωση. Παράλληλα, ασχολούνται με την ψυχική τους ενδυνάμωση με τη βοήθεια ψυχολόγων, παιδοψυχολόγων και κοινωνικών λειτουργών.