Digital detox: Πώς θα αποτοξινωθούμε από την τεχνολογία (μικροί & μεγάλοι);

Οι εποχές έχουν αλλάξει και πλέον η κοινωνικοποίηση των ανθρώπων γίνεται σε πολύ μεγάλο ποσοστό μέσω κοινωνικών δικτύων (social media). Είμαστε τόσο εθισμένοι από αυτά που πλέον πολύ συχνά κάνουμε «αποτοξινώσεις από την τεχνολογία » (digital detox) . Θα ανεβάσουμε στα κοινωνικά δίκτυα φωτογραφίες από το τί τρώμε, πού πάμε, τί φοράμε, τί διαβάζουμε και κάθε μικρή λεπτομέρεια της ζωής μας. Και αυτό από μόνο του δεν θα αποτελούσε πρόβλημα (αν και σίγουρα θα αποτελούσε αφορμή για κοινωνικό προβληματισμό), αν δε συνοδευόταν από συναισθήματα λύπης, απογοήτευσης τα οποία προκύπτουν από τη σύγκριση στην οποία επιδιδόμαστε μέσα από τα κοινωνικά δίκτυα.

Βλέπετε, όπως ανεβάζουμε εμείς κάθε τί που κάνουμε ( κάθε τί που θέλουμε να δείξουμε δηλαδή), το ίδιο κάνουν και οι διαδικτυακοί μας φίλοι. Το τί βλέπουμε από τις σελίδες που ακολουθούμε λοιπόν επηρεάζει τη συναισθηματική μας κατάσταση περισσότερο από αυτό που αντιλαμβανόμαστε.

Συναισθηματικό μοίρασμα ( emotional contagion)

To συναισθηματικό μοίρασμα ή συναισθηματική μετάδοση με άλλα λόγια είναι το φαινόμενο κατά το οποίο το συναίσθημα κάποιου και οι σχετικές συμπεριφορές που έπονται του συναισθήματος αυτού, πυροδοτούν στον απέναντι μας παρόμοια συναισθήματα.

Αυτός ο μηχανισμός εξηγεί για ποιόν λόγο επί δεκαετίες χρησιμοποιούν σε τηλεοπτικά σόου ψεύτικα γέλια μετά από κάθε αστείο του παρουσιαστή. Ακόμα και αν δεν είναι ιδιαίτερα αστείο αυτό που ακούμε, ακούγοντας ένα ολόκληρο κοινό να ξεσπάει σε γέλια μας « παρασύρει » και εμάς σε μια αντίστοιχη συναισθηματική αντίδραση (δηλαδή να γελάσουμε).

Για να δούμε πόσο επηρεαζόμαστε από το τί διαβάζουμε στο διαδίκτυο έγινε μια έρευνα κατά την οποία οι ερευνητές πείραξαν το περιεχόμενο που εμφανίζεται στο newsfeed στο fb. Στους μισούς συμμετέχοντες προσέθεσαν υλικό με αρνητικό περιεχόμενο και γλώσσα και στου άλλους μισούς προσέθεσαν ειδήσεις και άρθρα θετικού περιεχομένου. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι συμμετέχοντες που εκτέθηκαν σε « αρνητικό περιεχόμενο» έγραφαν στις επόμενες αναρτήσεις τους 4 θετικές λέξεις λιγότερες από το άλλου γκρούπ. Είναι φανερό λοιπόν πόσο πιάνουμε τον συναισθηματικό τόνο αυτών που διαβάζουμε στο διαδίκτυο και πόσο αυτό μας επηρεάζει στην υπόλοιπη μέρα μας.

Αρνητικό συναίσθημα μεταδοτικό σαν την γρίπη

Είμαι σίγουρη ότι έχετε παρατηρήσει πόσο αλλάζει η διάθεση σας όταν βρεθείτε σε έναν χώρο που υπάρχει ένας άνθρωπος που μιλάει συνέχεια αρνητικά, έχει θυμό, ένταση και μιλάει άσχημα στους άλλους. Σκεφτείτε αυτό πόσο επηρεάζει την διάθεση σας αν αυτό το άτομο είναι στον χώρο εργασίας σας. Πολύ πιθανό να σας έχει τύχει κιόλας….

Σε μια έρευνα δόθηκε σε 2 ομάδες σε μια εταιρία μια αρμοδιότητα, να μοιράσουν ένα χρηματικό ποσό της εταιρίας σε τμήματα και να το κάνουν δουλεύοντάς ομαδικά. Στο ένα γκρουπ οι ερευνητές είχαν έναν συνεργό οι οποίος ήταν μόνιμα αρνητικός σε όποιες προτάσεις είχαν τα μέλη, ενίοτε ήταν επιθετικός, προσβλητικός και δημιουργούσε ένα πολύ δυσάρεστο κλίμα στην ομάδα. Στο  άλλο γκρουπ είχαν συνεργό ο οποίος ήταν ενθαρρυντικός, ήρεμος, άκουγε τους συνεργάτες του και μιλούσε ευγενικά. Το αποτέλεσμα; Στο δεύτερο γκρουπ όχι μόνο συνεργάστηκαν καλύτερα, αλλά είχαν λιγότερες τριβές και μοίρασαν και με διαφορετικό τρόπο τα χρήματα υιοθετώντας ένα πιο συλλογικό μοντέλο εργασίας.

Γιατί όμως;

Γιατί αν διαβάσω κάτι που με ενοχλεί- στενοχωρεί- προβληματίζει μου μένει σε διάρκεια μεγαλύτερη αυτό το συναίσθημα σε σχέση με το αν το είχα ακούσει εκ του σύνεγγυς;

• Διάρκεια- ένας λόγος που συμβαίνει αυτό είναι η διάρκεια. Όταν γράφω κάτι στο διαδίκτυομένει εκεί για πάντα σε σχέση με τον προφορικό λόγο. Αυτός είναι ο λόγος που ακόμα και μετά από αιώνες μπορεί να διαβάζουμε γραπτά συγγραφέων τα οποία μέχρι και σήμερα να μας επηρεάζουν συναισθηματικά.
• Έλλειψη ελέγχου- στο διαδίκτυο δεν έχουμε έλεγχο στο τί διαβάζουμε. Εμφανίζονται ειδήσεις από παντού χωρίς να το έχουμε εμείς επιλέξει. Οι άνθρωποι είμαστε εξελικτικά προγραμματισμένοι να είμαστε γύρω από μικρό αριθμό ανθρώπων, άρα το συναισθηματικό μοίρασμα να συμβαίνει μεταξύ οικείων. Όμως δεν ισχύει αυτό μέσα στο διαδίκτυο. Άρα, ναι, είναι λογικό να επηρεαστώ συναισθηματικά αν δω μια ανάρτηση από έναν φίλο μου που μιλάει για μια δυσκολία του, αλλά αυτό που συμβαίνει πολύ συχνά είναι να επηρεάζομαι συναισθηματικά και από ένα σχόλιο που μπορεί να διαβάσω κάτω από μια συζήτηση που γίνεται διαδικτυακά για έναν αγώνα ποδοσφαίρου για παράδειγμα, που αληθινά σε άλλες συνθήκες αυτό δε θα είχε σημασία για εμένα.

Τί μπορώ να κάνω για να βελτιώσω το πώς νιώθω ;

• Οριοθέτηση- Πές όχι σε ό,τι δε σε κάνει χαρούμενο. Αν παρακολουθείς σελίδες που σε κάνουν να συγκρίνεσαι και έχεις παρατηρήσει ότι μετά είσαι πιο στεναχωρημένος από πριν , σταμάτα να τις ακολουθείς. Για παράδειγμα, μπορεί για κάποιον το να παρακολουθεί θέματα με υγιεινό τρόπο ζωής και γυμναστές που προτείνουν κάθε μέρα καινούριες μεθόδους γυμναστικής , να λειτουργεί ως κίνητρο και υπενθύμιση για να γυμνάζεται. Για κάποιον άλλον όμως μπορεί να έχει το αντίθετο αποτέλεσμα γιατί βλέπει καθημερινά μπροστά του έναν άνθρωπο που με περισσή χαρά γυμνάζεται σκληρά (ενώ ο ίδιος δυσκολεύεται να ανέβει στον δεύτερο όροφο με τις σκάλες), τρέφεται μόνο με βιολογικές υπερτροφές και πάντα σπιτικές (ενώ εσύ με το ζόρι τα βγάζεις πέρα με τα βασικά φαγητά) και έχει ένα σώμα που η μόνιμη σύγκριση σε οδηγεί σε πλήρη αποθάρρυνση γιατί είσαι τόσο μακριά από αυτή την εικόνα που το παρατάς πριν ακόμα αρχίσεις. Γιατί; Γιατί σου φαίνεται πολύ μακρινό και ξένο. Μάθε να αναγνωρίζεις ποιος τύπος ανθρώπου είσαι και πράξε ανάλογα.
• Οι 2 κόσμοι των κοινωνικών δικτύων- πολλές φορές δείχνουμε άλλον εαυτό στα κοινωνικά δίκτυα και άλλοι είμαστε στην πραγματικότητα. Δεν είναι κάτι που γίνεται με δόλο και με πρόθεση εξαπάτησης, όμως είναι πολύ συχνό φαινόμενο και ο λόγος για αυτό είναι ότι ο εαυτός που δείχνουμε στα κοινωνικά δίκτυα είναι ο ιδανικός μας εαυτός ( idealself), αυτός που έχει τα χαρακτηριστικά που θα θέλαμε πολύ να έχουμε στον βαθμό που τα προβάλλουμε. Ο κανονικός μας εαυτός είναι αυτό που αληθινά είμαστε ( realself). Όταν ο ιδανικός εαυτός με τον κανονικό μας εαυτό έχουν μεγάλο κενό- απόσταση τότε δημιουργείται παθολογία στο άτομο αυτό. Άρα, είναι σημαντικό να δουλέψω με τον εαυτό μου και να φέρω αυτά τα 2 κομμάτια σε ισορροπία και αρμονία μεταξύ τους.
• « Θες να γίνουμε φίλοι;»- Σε συνέχεια των 2 προηγούμενων βημάτων έρχεται η υπενθύμιση ότι τα κοινωνικά δίκτυα είναι μια μικρογραφία της κοινωνίας. Όταν δε σε συμπαθώ στον αληθινό κόσμο οι πιθανότητες είναι να μην σε συμπαθώ και στο διαδίκτυο από αυτά τα οποία μοιράζεσαι. Αν διαβάζω αυτά που μοιράζεσαι και μου προκαλούν θυμό, αυτό το συναίσθημα θα συνεχίσω να το κουβαλάω και μετά που θα κλείσω τον υπολογιστή/ κινητό. Μπορώ να το αποφύγω όλο αυτό αν οροθετηθώ και επιλέξω συνειδητά τί θέλω να διαβάζω.

 

Όλα αυτά είναι εξαιρετικά σημαντικά για τον οποιονδήποτε αλλά και για τους γονείς ακόμα περισσότερο. Αν ο γονέας δεν είναι  καλά δεν μπορούν να είναι καλά και τα παιδιά μέσα στην οικογένεια. Και είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι οι γονείς λειτουργούν ως πρότυπο στην συμπεριφορά των παιδιών. Μπορώ να τους πω όσες φορές και με όσους τρόπους ξέρω ότι πρέπει να αγαπούν και να φροντίζουν στον εαυτό τους, αλλά αν εγώ δεν το ακολουθώ αυτό στην δική μου ζωή οι πιθανότητες να ακολουθήσουν αυτό που λέμε είναι πολύ περισσότερες.

Δεν μεγαλώνουν μόνο τα παιδιά μας…μεγαλώνουμε και εμείς δίπλα τους. Και όλο αυτό το ταξίδι της γονεϊκότητας είναι συναρπαστικό ακριβώς επειδή το κάνουμε μαζί…Γιατί στο μαζί κρύβεται το μυστικό!

Έττυ Βαρούχ

Σύμβουλος ψυχικής υγείας – ψυχοθεραπεύτρια

MSc  in Applied Psychology

E-mail: ettyvarouchpsy@gmail.com