Πώς να προστατεύσω το παιδί μου από κινητό και τάμπλετ

Στις μέρες μας, το Internet και οι νέες τεχνολογίες είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής των παιδιών και άλλος ένας τρόπος για να μάθουν, να παίξουν και να επικοινωνούν. Άλλωστε ο ερχομός της πανδημίας του κορονοϊού και η καραντίνα, άλλαξε κατά πολύ τα δεδομένα καθώς στη ζωή των παιδιών μπήκε αναγκαστικά η τηλεκπαίδευση και κατ’ επέκταση τα παιδιά περνούν περισσότερο χρόνο απέναντι από μια οθόνη. Είτε αυτή είναι του υπολογιστή, είτε του κινητού, είτε του τάμπλετ.

Αυτό φυσικά είναι κάτι που απασχολεί ιδιαιτέρως τους γονείς καθώς οι κίνδυνοι που παραμονεύουν είναι πάρα πολλοί και αφορούν σε αρκετούς τομείς της ζωής και της υγείας των παιδιών. Σκοπός δεν είναι να απομονώσετε τα παιδιά από αυτόν τον νέο κόσμο, αλλά να κάνετε αυτό τον κόσμο ασφαλέστερο.

Παιδιά ασφαλή στο διαδίκτυο

Η εικόνα παιδιών κάθε ηλικίας να σερφάρουν στο διαδίκτυο είναι πλέον οικεία, ενώ δεν είναι λίγα τα παιδιά που έχουν δικό τους λογαριασμό σε κάποιο από τα δημοφιλή κοινωνικά δίκτυα. Οι «ηλεκτρονικοί» κίνδυνοι είναι, όπως όλοι γνωρίζουμε, πάρα πολλοί και οι γονείς πρέπει να ακολουθήσουν συγκεκριμένα βήματα για να προστατεύσουν τα παιδιά τους.

Ας ξεκινήσουμε από το parental control ή αλλιώς γονικός έλεγχος. Ο  δημοσιογράφος Τεχνολογίας, Τίμος Κουρεμένος, μέσα από τη στήλη  Safe Net, της εκπομπής "Μαμά-δες" έδωσε όλες τις απαντήσεις.

Το parental control αφορά συνήθως ειδικές ρυθμίσεις σε προγράμματα ή συσκευές για τον αποκλεισμό κάποιου ακατάλληλου περιεχομένου με στόχο την προστασία των ανήλικων χρηστών. Με απλά λόγια οι γονείς μπορούν να παρακολουθούν ή να περιορίσουν οτιδήποτε μπορεί να δει ή να κάνει ένα παιδί.

Τι μπορείτε να κάνετε:

Κάθε υπολογιστής, κάθε λειτουργικό σύστημα έχει τη δημιουργία προφίλ, οπότε μπορεί να ορίσει ποια σάιτ είναι καλά για το παιδί και ποια όχι.

Επίσης μπορείτε να ορίσετε πόσες ώρες μπορεί να χρησιμοποιεί το παιδί τον υπολογιστή. Μόλις λήξει ο χρόνος, ο υπολογιστής κάνει log out και τέλος.

Υπάρχουν, όμως και συγκεκριμένες εγκεκριμένες εφαρμογές που έχουν γονικό έλεγχο, πράγμα που σημαίνει ότι δημιουργείτε προφίλ παιδιού, λέτε εγώ είμαι παιδί ή τώρα η συσκευή λειτουργεί από παιδί. Άρα μπορείτε να ορίζετε τα σάιτ και τις εφαρμογές που θέλετε να μπουν ή να λειτουργήσουν τα παιδιά και να αποκλείσετε τις επικίνδυνες.

Για τον χρόνο απέναντι στις οθόνες και το ασφαλή "σερφάρισμα" στο διαδίκτυο ο ψυχολόγος Δρ. Λευτέρης Πετρόπουλος εξηγεί:

«Τα παιδιά μας γεννήθηκαν στην ψηφιακή εποχή. Ως γονείς, δεν έχει νόημα να απορρίπτουμε την μία εις όφελος της άλλης αλλά να εξηγούμε τις διαφορές στα παιδιά, διακρίνοντας εξίσου κινδύνους και οφέλη. Είναι σημαντικό το παιδί να αισθάνεται άνετα και στους δυο κόσμους, τον ψηφιακό και τον πραγματικό.

Η οριοθέτηση ως προς τον χρόνο έκθεσης στις οθόνες πρέπει να ξεκινάει νωρίς. Τα όρια πρέπει να εξηγούνται και να υπάρχουν εναλλακτικές δραστηριότητες που το παιδί μπορεί να βρει ενδιαφέρουσες.

Η υπερβολική έκθεση στην τηλεόραση ή το διαδίκτυο είναι συνήθως το σύμπτωμα και όχι το πρόβλημα. Τα παιδιά που βλέπουν την περισσότερη τηλεόραση ή απασχολούνται υπερβολικά στον υπολογιστή είναι είτε εκείνα που οι γονείς κάνουν το ίδιο, είτε εκείνα που δεν έχουν αρκετή προσοχή και δεν έχουν βρει τρόπους να αναπτύξουν το ενδιαφέρον τους για τον κόσμο και τους ανθρώπους μέσα από το παιχνίδι και την άμεση επικοινωνία».

Οι κατευθύνσεις που δίνει ο Δρ. Λευτέρης Πετρόπουλος έχουν να κάνουν με τη μη δαιμoνοποίηση των διαδικτυακών μέσων ενώ ταυτόχρονα μιλά για την οριοθέτηση των παιδιών και τονίζει πως είναι σημαντικό κομμάτι να προστεθούν και άλλα ενδιαφέροντα.

Συγκεκριμένα λέει,

• Δείξτε ενδιαφέρον για την ενασχόληση του παιδιού σας με το διαδίκτυο. Μιλήστε μαζί του για αυτό ή αφήστε το να σας δείξει.
• Να είστε ειλικρινείς ως προς τον γονικό έλεγχο. Μιλήστε στο παιδί για τις εικόνες από τις οποίες θέλετε να το προστατεύσετε.
• Να είστε ξεκάθαροι και σταθεροί στην οριοθέτηση. Προωθείστε την ικανότητα αυτορρύθμισης, συνοδεύοντας την οριοθέτηση με την παραχώρηση ελευθεριών και με συμμετοχή του παιδιού στη συζήτηση για τα όρια.
• Οι εξηγήσεις για τους κινδύνους της υπερέκθεσης στις οθόνες είναι χρήσιμες αλλά δεν αρκούν. Βοηθήστε το παιδί να αναπτύξει ενδιαφέροντα και ασχολίες εκτός οθόνης μέσα και έξω από το σπίτι.
• Εάν αντιληφθείτε μια προβληματική σχέση του παιδιού με το διαδίκτυο, διερευνήστε τη γενικότερη εικόνα του παιδιού. Η επιμονή στην οριοθέτηση όταν ένα παιδί δυσκολεύεται σε αρκετές πλευρές της ζωής του, αφαιρεί από το παιδί μια από τις λίγες πηγές ικανοποίησης και συμβάλλει στην χειροτέρευση της σχέσης με το παιδί.

Ποιοι είναι οι κίνδυνοι του διαδικτύου

Αποπλάνηση μέσω διαδικτύου

Το διαδικτυακό «grooming» συμβαίνει όταν ένας ενήλικας έρχεται σε επαφή µέσω του διαδικτύου µε ένα παιδί ή έφηβο προκειμένου να το συναντήσει από κοντά και να το εκμεταλλευτεί.

Το διαδικτυακό grooming ή αλλιώς η «αποπλάνηση» µέσω διαδικτύου είναι ένα έγκλημα που τιμωρείται αυστηρά σε όλες τις χώρες της Ευρώπης.

Μπορεί να συμβεί σε όλους τους ιστοχώρους που είναι πολύ δημοφιλείς στους εφήβους και στα παιδιά όπως στα διαδικτυακά παιχνίδια και στα κοινωνικά δίκτυα (π.χ. facebook, instagram).

Ένας διαδικτυακός groomer µπορεί να προσποιηθεί ότι είναι συνοµήλικος του παιδιού, χρησιμοποιώντας ψεύτικα προσωπικά στοιχεία και φωτογραφία προφίλ, να μιλήσει αρκετές φορές μαζί του μέχρι να το κάνει να νιώσει άνετα και όταν καταλάβει ότι το παιδί τον θεωρεί πια φίλο του, να προσπαθήσει να το συναντήσει από κοντά προκειμένου να το εκμεταλλευτεί. Τα τελευταία χρόνια όλοι έχουμε ακούσει στις ειδήσεις ανάλογα περιστατικά εξαπάτησης που δυστυχώς κατέληξαν σε κακοποιήσεις ή εξαφανίσεις ανηλίκων.

Πορνογραφία

Τα παιδιά μπορεί να έρθουν σε επαφή με πορνογραφικό υλικό, είτε κατά λάθος είτε λόγω περιέργειας, ιδιαίτερα κατά την εφηβεία. Στο διαδίκτυο υπάρχουν χιλιάδες ιστότοποι που παρέχουν δωρεάν πρόσβαση σε ανάλογες φωτογραφίες και videos, συνεπώς οι γονείς θα πρέπει να είναι προετοιμασμένοι για ένα τέτοιο ενδεχόμενο.

Η επαφή ενός εφήβου με την πορνογραφία ενδέχεται να επηρεάσει τον τρόπο που σκέφτεται για το σεξ και τις σχέσεις, αλλά και την εικόνα που έχει για το σώμα του, ενώ η επαφή ενός μικρότερου παιδιού ενδέχεται να του δημιουργήσει αισθήματα αποτροπιασμού, αμηχανίας, ντροπής, ανησυχίας ή ενοχής.

Διαδικτυακός Εκφοβισμός

Ο Διαδικτυακός Εκφοβισμός - Cyberbullying αφορά την εσκεμμένη και επαναλαμβανόμενη επιθετική συμπεριφορά απέναντι σε ένα άτομο με σκοπό τον εκφοβισμό, την απειλή, την ταπείνωση ή την παρενόχληση. Μπορεί να γίνεται σε τακτικά ή άτακτα χρονικά διαστήματα μέσω διαδικτυακών εφαρμογών, social media, chat rooms ή online παιχνιδιών και να περιλαμβάνει την αποστολή εχθρικών μηνυμάτων, την διάδοση προσβλητικών φημών, την δημοσίευση αρνητικού περιεχομένου γι’ αυτό το άτομο ή την διαρροή ευαίσθητων προσωπικών πληροφοριών του.

Μπορεί ακόμη να περιλαμβάνει την παρενόχληση κάθε διαδικτυακής δραστηριότητας του, αλλά και το χακάρισμα των λογαριασμών του.

Παιχνίδια Προκλήσεων

Τα Παιχνίδια Προκλήσεων στο διαδίκτυο, τα τελευταία χρόνια έχουν δει αρκετές φορές το φως της δημοσιότητας. Πρόκειται για “παιχνίδια” που συχνά θέτουν σε κίνδυνο την σωματική ακεραιότητα των παικτών, αφού τους ζητούν να ολοκληρώσουν μια σειρά επικίνδυνων δοκιμασιών ή να προβούν σε παράλογες ενέργειες που μπορούν να βλάψουν την υγεία τους.

Προκλήσεις όπως π.χ. αυτές του Momo Challenge ή του Blue Whale Challenge, είναι κάθε άλλο παρά “διασκεδαστικές” και αυτό θα πρέπει να το κατανοήσουν τα παιδιά.

Κανόνες Ασφαλείας

• Ο βασικότερος τρόπος προφύλαξης των παιδιών είναι η προσεκτική επιλογή των ατόμων που συναναστρέφονται online.Τα παιδιά δεν πρέπει να συνομιλούν με αγνώστους, αλλά μόνο με τους αληθινούς φίλους τους, που γνωρίζουν προσωπικά εκτός διαδικτύου.
• Θα πρέπει να κατανοήσουν ότι ένα άγνωστο άτομο που επιχειρεί να επικοινωνήσει μαζί τους, ίσως δενείναι αυτό που υποστηρίζει ότι είναι. Επίσης θα πρέπει να ξέρουν ότι δεν πρέπει να δεχτούν για κανέναν λόγο μια πρόταση συνάντησης αν προέρχεται από άτομο που δεν γνωρίζουν πραγματικά, ακόμα κι αν έχουν μιλήσει αρκετές φορές μαζί του στο διαδίκτυο.
• Τα παιδιά δεν πρέπει να αποκαλύπτουν σε κανέναν άγνωστο και για κανέναν λόγο, τα προσωπικά τους στοιχεία, όπως το όνομα, το επώνυμο, το φύλο, την ηλικία, το email, την διεύθυνση κατοικίας, καθώς και τους κωδικούς πρόσβασης και τα ψευδώνυμα που χρησιμοποιούν στα social media αν διαθέτουν λογαριασμούς σε αυτά.
• Εάν οποιοσδήποτε αρχίσει να ζητά προσωπικά στοιχεία ή διαπιστώσουν ότι έχει περίεργη ή ανάρμοστη συμπεριφορά,τα παιδιά θα πρέπει να σας ενημερώσουν αμέσως.
• Δεν πρέπει να αναρτούν ή να μοιράζονται με “Φίλους” προσωπικές φωτογραφίες ή videos σε social media ή μέσω κάποιου chat. Αυτό φυσικά ισχύει και για εσάς, αφού θα πρέπει να αποφεύγετε την δημοσίευση εικόνων και videos τωνπαιδιών σας, ειδικά αν αυτά είναι ανήλικα.
• Τα μικρά παιδιά δεν πρέπει να σερφάρουν μόνα τους στο διαδίκτυο χωρίς να έχουν κάποιον από τους γονείς δίπλα τους για να τα επιτηρεί.
• Δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να τα αφήνετε να κάνουν διαδικτυακές αγορές ή οποιουδήποτε είδους online πληρωμές. Αν τα παιδιά εξοικειωθούν με αυτή τη διαδικασία, είναι πολύ πιθανό να την επαναλάβουν όταν οι γονείς δεν θα είναι παρόντες. Κρατήστε τις τραπεζικές κάρτες σας μακριά από τα παιδιά και μην τους αποκαλύπτετε τους κωδικούς για το eBanking ή τους λογαριασμούς σας σε υπηρεσίες όπως το PayPal.
• Αν δημιουργήσουν λογαριασμούς στα social media, προτείνουμε να μην χρησιμοποιηθούν δημοσίως τα πραγματικά στοιχεία τους. Το ιδανικό βέβαια θα ήταν να αποφευχθεί η χρήση των social media, τουλάχιστον μέχρι κάποια ηλικία, αλλά αν αυτό δεν είναι εφικτό τότε η επιλογή κάποιου ψευδώνυμου για τα ανήλικα παιδιά, μπορεί να αποτελέσει έναστοιχειώδες δίχτυ προστασίας για αυτά.
•  Τα παιδιά δεν πρέπει να κοινοποιούν online οποιουδήποτε είδους ευαίσθητες οικογενειακές πληροφορίες όπως τιδουλειά κάνουν οι γονείς, αν και πότε λείπουν από το σπίτι, με ποιόν είναι στο σπίτι όταν αυτοί λείπουν, αν έχουν αδέλφια κ π. αφού κάποιες από αυτές τις πληροφορίες ενδέχεται να αξιοποιηθούν από κακόβουλα άτομα.
• Εάν αντιμετωπίσουν οποιουδήποτε είδους Bullying στο διαδίκτυο (Cyberbullying), θα πρέπει να σας ενημερώσου ναμέσως για να λάβετε τα απαραίτητα μέτρα. Το Cyberbullying μπορεί να πραγματοποιηθεί μέσω social media, εφαρμογών, online παιχνιδιών ή σε κάποιο forum, όπου οι χρήστες αλληλεπιδρούν ή μοιράζονται περιεχόμενο.

Τι πρέπει να κάνετε- Συμβουλές για γονείς

• Δείξτε ενδιαφέρον
• Αφιερώστε χρόνο
• Συζητήστε μαζί του
• Δείτε κι εσείς αυτά που βλέπει στο Internet
• Ενημερωθείτε για τους κινδύνους του Internet
• Συμβούλεψτε τα παιδιά ανάλογα με την ηλικία τους
• Συμφωνήστε μαζί τους κανόνες ασφαλείας
• Χτίστε σχέσεις εμπιστοσύνης και ώστε να σας ενημερώσουν για οτιδήποτε τα ενοχλήσει ή οποιονδήποτε τα φέρει σε δύσκολη θέση
• Προστάτεψε τη συσκευή που χρησιμοποιούν όταν συνδέεται στο Internet

O κανόνας 3 - 6 - 9 – 12

Ο Serge Tisseron είναι Γάλλος ψυχαναλυτής-ψυχίατρος, ο οποίος το 2008 ανέπτυξε τον κανόνα «3-6-9-12. Αυτό σημαίνει:

• Όχι τηλεόραση πριν από τα 3 χρόνια.
• Όχι παιχνίδια σε κονσόλα πριν από τα 6.
• Όχι internet πριν από τα 9.
• Όχι social media πριν από τα 12.

Όπως μας εξηγεί ο ειδικός, η  πραγματικότητα επιβεβαιώνει ότι μόλις το παιδί γίνει ιδιοκτήτης των ηλεκτρικών συσκευών, η χρήση τους γίνεται ανεξέλεγκτη. Γι’ αυτό πρέπει να γίνει η σωστή οριοθέτηση ώστε οι γονείς να έχουν τον έλεγχο και η κατάσταση να μην ξεφύγει, με όλα τα δυσάρεστα αποτελέσματα.

Όλες οι έρευνες έχουν δείξει ότι η υπερβολική έκθεση των παιδιών στις οθόνες έχει σημαντικές επιπτώσεις και στην ανάπτυξη αλλά και στην ψυχοσύνθεση τους. Χρειάζεται τεράστια προσοχή από τους γονείς, και για τα μικρά παιδιά και για τους εφήβους.

Όσον αφορά στα μικρά παιδιά καλό είναι να αποφεύγετε να χρησιμοποιείτε κινητά ή τάμπλετ για να ηρεμήσετε το παιδί, ή το βράδυ πριν κοιμηθεί, επειδή οι φωτεινές πηγές οι οποίες χρησιμοποιούνται διαταράσσουν τους ρυθμούς του ύπνου.

Επίσης η πρακτική πολλών γονιών να «χρησιμοποιούν» τον χρόνο σε βιντεοπαιχνίδια ή στην τηλεόραση ως «εργαλείο» για να τιμωρούν ή να επιβραβεύουν τα παιδιά δεν είναι σωστή. Ο χρόνος της οθόνης πρέπει πάντα να έχει να κάνει με το τι βλέπει το παιδί σε αυτή, τι κάνει σε αυτή, και ποιον συναντά εκεί.