Όσα δεν ξέρουν οι γυναίκες για τις αποβολές
Δημοσιεύθηκε στις
Αποβολή: μια τραυματική εμπειρία που πλέον βιώνει σχεδόν μία στις πέντε γυναίκες. Το ζήτημα των αποβολών είναι ένα τεράστιο κρυμμένο θέμα που ανακύπτει σπανίως σε συζητήσεις μεταξύ γυναικών, πάντα με κουβέντες που ψιθυρίζονται, θαρρείς από αμηχανία. Τι να πεις σε κάποια που έχασε το έμβρυό της, που ωστόσο δεν έχει κάποια ταφή να θρηνήσει καθώς αρμόζει; Και πόσα άραγε γνωρίζουμε για τις καθ’ έξιν αποβολές, οι οποίες ενώ αποτελούν ιατρικό φαινόμενο, συχνά αποδίδονται σε κακή τύχη ή ακόμα χειρότερα σε ενοχή της μέλλουσας μητέρας!
-Οι αποβολές είναι ένα θέμα για το οποίο δεν μιλάμε. Κι επειδή δεν μιλάμε, δεν γνωρίζουμε και σε ποια ποσοστά του πληθυσμού αφορούν. Υπάρχει συγκεκριμένη τάση και είναι ανοδική ή καθοδική η πορεία τους με την εξέλιξη των ετών; Αν ναι, πού οφείλεται κατά τη γνώμη σας αυτό;
Καταρχάς είναι σημαντικό να ορίσουμε τι εννοούμε με τον όρο αποβολή. Ως αποβολή ορίζεται η ακούσια απώλεια της εγκυμοσύνης κατά τις πρώτες 24 εβδομάδες της κύησης. Περίπου 1 στις 5 εγκυμοσύνες καταλήγουν σε αποβολή. Με βάση τις τελευταίες έρευνες ο παγκόσμιος αριθμός αποβολών ανέρχεται στα περίπου 23 εκατομμύρια το χρόνο, το οποίο μεταφράζεται σε 44 αποβολές το λεπτό. Συνεπώς μπορούμε εύκολα να αντιληφθούμε ότι οι αποβολές είναι ένα πολύ συχνό φαινόμενο.
Δυστυχώς τα δεδομένα σχετικά με τα ποσοστά των αποβολών κατά έτος είναι περιορισμένα και τα περισσότερα εξ αυτών αναφέρονται στις τελευταίες δεκαετίες, μην επιτρέποντας μας να εξάγουμε ακριβή συμπεράσματα.
Επίσης πολλές αποβολές συμβαίνουν “μυστικά”, πριν την επιβεβαίωση της εγκυμοσύνης κατά τον πρώτο υπέρηχο και χωρίς να αντιμετωπίζονται φαρμακευτικά ή χειρουργικά. Συνεπώς συχνά δεν καταγράφονται. Παρόλα αυτά, με την αυξανόμενη ηλικία των γονέων αναμένεται μια αύξηση του φαινομένων των αποβολών, φέρνοντας αυτή την πάθηση στο προσκήνιο.
-Σε ποιες ηλικίες κυρίως αφορούν οι αυτόματες αποβολές από την μελέτη σας και ποιες είναι οι κυριότερες αιτίες; Είναι μόνον στο πρώτο τρίμηνο της εγκυμοσύνης κι αφορούν αποκλειστικά χρωμοσωματικές ανωμαλίες όπως μας λένε συνήθως;
Οι αποβολές μπορούν να συμβούν σε οποιαδήποτε γυναίκα σε αναπαραγωγική ηλικία. Οι περισσότερες όντως συμβαίνουν στο πρώτο τρίμηνο και περίπου οι μισές από αυτές αφορούν κάποια χρωμοσωμική ανωμαλία του εμβρύου. Αν και το ρίσκο της αποβολής μειώνεται σημαντικά με το πέρας του πρώτου τριμήνου, 1-2/100 γυναίκες αποβάλουν κατά το δεύτερο τρίμηνο. Αν και είναι ευρέως γνωστό ότι η ηλικία της γυναίκας είναι βασικός παράγοντας που επηρεάζει το ρίσκο της αποβολής, κυρίως λόγω αυξημένων πιθανοτήτων χρωμοσωμικών ανωμαλιών (χαμηλότερο ρίσκο μεταξύ 20-35 ετών), η ηλικία του άντρα είναι επίσης σημαντική (αυξημένο ρίσκο άνω των 40 ετών).
Η διερεύνηση για παθολογικές αιτίες συνήθως προσφέρεται σε γυναίκες με καθ’έξιν (επαναλαμβανόμενες) αποβολές, καθώς η μία αποβολή συχνά αντιμετωπίζεται ως τυχαίο γεγονός και ακολουθείται από υγιή γέννα. Πέρα από τις χρωμοσωμικές ανωμαλίες του εμβρύου μια συχνή αιτία αποβολών είναι η θρομβοφιλία και συγκεκριμένα ένα αυτοάνοσο που ονομάζεται αντιφωσφολιπιδικό σύνδρομο. Άλλες παθήσεις που αυξάνουν τον κίνδυνο αποβολής είναι ορισμένα ενδοκρινολογικά προβλήματα, όπως οι παθήσεις του θυροειδή και ο αρρύθμιστος διαβήτης, κάποιες λοιμώξεις (χλαμύδια, βακτηριακή κολπίτιδα, ιός του απλού έρπητα, ηπατίτιδα, κορονοϊοί, κ.α.), οι χρωμοσωμικές ανωμαλίες των γονέων, και οι ανατομικές ανωμαλίες της μήτρας. Εδώ πρέπει να σημειωθεί ότι με εξαίρεση τις εμβρυικές χρωμοσωμικές ανωμαλίες και το αντιφωσφολιπιδικό σύνδρομο, η σχέση αιτιότητας μεταξύ αυτών των παθήσεων και των αποβολών δεν έχει αποδειχθεί πλήρως.
Αξίζει να αναφερθεί ότι περίπου στις μισές γυναίκες με καθ’έξιν αποβολές, δεν εντοπίζεται κάποια παθολογική αιτία και συνεπώς οι τρόποι αντιμετώπισης παραμένουν περιορισμένοι. Η δικιά μας έρευνα μελετά τον ρόλο του ανοσοποιητικού συστήματος σε αυτή την πάθηση. Εδώ πρέπει να τονίσω ότι τα ανοσολογικά τεστ που προσφέρονται, συνήθως σε ιδιωτικές κλινικές, παραμένουν μη επαρκώς τεκμηριωμένα και οι διεθνείς οργανισμοί τονίζουν ότι η χρήση τους πρέπει να περιορίζεται στον ερευνητικό τομέα (Αυτό αφορά τεστ όπως η καταμέτρηση των λεμφοκυττάρων (NK, T, και B) και των κυτοκινών, και όχι διαγνωστικά τεστ για αυτοάνοσα νοσήματα όπως το αντιφωσφολιπιδικό σύνδρομο).
Επιπλέον παράγοντες που αυξάνουν το ρίσκο αποβολής είναι το κάπνισμα, η αυξημένη κατανάλωση αλκοόλ, και ο αυξημένος ή μειωμένος δείκτης μάζας σώματος (BMI).
Δυστυχώς οι αποβολές είναι ένα θέμα taboo. Συνεπώς οι περισσότεροι άνθρωποι δεν έχουμε καμιά εικόνα για τις ψυχολογικές συνέπειες αυτής της πάθησης πριν κληθούμε να τις αντιμετωπίσουμε στον περίγυρό μας. Αυτό προφανώς μπορεί να οδηγήσει σε όλα αυτά τα επιβλαβή κλισέ. Σιγά σιγά βλέπουμε μια πιο ανοιχτή αντιμετώπιση, τόσο στο εξωτερικό όσο και στην Ελλάδα, η οποία πιστεύω θα μας βοηθήσει να αναπτύξουμε ενσυναίσθηση.
-Βοηθά ο εντοπισμός κοινού παθολογικού υποστρώματος στις περιπτώσεις αυτές; Και τι ρόλο παίζει ο αντρικός παράγοντας στις αποβολές ενός εμβρύου; Συχνά υποβαθμίζεται αυτός ο παράγοντας στο ζήτημα της εγκυμοσύνης.
Ο εντοπισμός της αιτίας είναι σίγουρα σημαντικός στο να επιτύχουμε την βέλτιστη αντιμετώπιση. Για παράδειγμα, αν διαγνωστεί αντιφωσφολιπιδικό σύνδρομο ακολουθείται αντιθρομβωτική θεραπεία με ασπιρίνη και ηπαρίνη, η οποία φαίνεται να βελτιώνει σημαντικά τα ποσοστά γεννήσεων σε αυτές τις γυναίκες. Ο χρόνος της διερεύνησης των παθολογικών αιτίων παραμένει αμφιλεγόμενος, με κάποιους οργανισμούς να θέτουν το όριο στις 3 συνεχόμενες αποβολές, ενώ άλλους στις 2, μη υποχρεωτικά συνεχόμενες. Οι τελευταίες έρευνες πάντως προτείνουν μια κλιμακωτή αντιμετώπιση ανάλογα με το ιστορικό, προωθώντας την αμεσότερη διερεύνηση.
Ο ανδρικός παράγοντας όντως υποβαθμίζεται τόσο σε επίπεδο επικοινωνίας, όσο και σε ερευνητικό επίπεδο. Πέρα από τις πιθανές χρωμοσωμικές ανωμαλίες που μπορεί να αφορούν και τους δύο γονείς, βλάβες στο σπερματικό DNA έχουν επίσης συσχετιστεί με υπογονιμότητα αν και η πιθανή σύνδεση με τις αποβολές παραμένει αντικείμενο έρευνας. Όπως προανέφερα η αυξημένη ανδρική ηλικία (>40 ετών) θεωρείται επίσης παράγοντας που αυξάνει το ρίσκο αποβολής.
-Οι καθ’ έξιν αποβολές τι σηματοδοτούν για την γυναίκα και την αναπαραγωγική της δυναμική και πρόγνωση;
Το ρίσκο αποβολής είναι περίπου 11% για τις γυναίκες χωρίς ιστορικό πρότερων αποβολών και αυξάνεται κατά περίπου 10% με κάθε αποβολή, φτάνοντας το 42% στις γυναίκες με τρεις ή περισσότερες αποβολές στο ιστορικό τους.
Οι καθ’ έξιν αποβολές συσχετίζονται με το ρίσκο πρόωρου τοκετού, βλέποντας μάλιστα μια κλιμακωτή αύξηση του ρίσκου σε σχέση με τον αυξανόμενο αριθμό πρότερων αποβολών. Επίσης συσχετίζονται με αυξημένο ρίσκο επιπλοκών όπως η καθυστέρηση εμβρυικής ανάπτυξης, η αποκόλληση πλακούντα, και η θνησιγένεια. Η ύπαρξη ιστορικού καθ’έξιν αποβολών έχει επίσης συνδεθεί με προβλήματα υγείας όπως οι καρδιαγγειακές παθήσεις και η φλεβική θρομβοεμβολή.
Εξίσου σημαντικό είναι να τονίσουμε ότι οι καθ’έξιν αποβολές, φαίνεται να συσχετίζονται με την ανάπτυξη ψυχικών παθήσεων όπως η αγχώδης διαταραχή, η κατάθλιψη, και η διαταραχή μετατραυματικού στρες (PTSD).
-Το συναισθηματικό πένθος μιας αποβολής είναι βουβό και συχνά παρεξηγημένο από τον περίγυρο, με καλοπροαίρετες μεν αλλά επιβλαβείς κουβέντες όπως “ήταν καλύτερα έτσι”, “θα κάνεις άλλο”, “δεν πρόλαβες να το αντιληφθείς καλά καλά” κ.λπ., ακόμα κι από ιατρικό/παραϊατρικό προσωπικό. Πώς θα μπορούσε να προσεγγιστεί μια γυναίκα σε κατάσταση αποβολής (αυτόματης/παλίνδρομης, με απόξεση ή άνευ), ώστε να της εξηγηθούν με ενσυναίσθηση τα γεγονότα και να ενημερωθεί πληρέστερα για το μέλλον;
Δυστυχώς όπως αναφέρατε και εσείς οι αποβολές είναι ένα θέμα taboo. Συνεπώς οι περισσότεροι άνθρωποι δεν έχουμε καμιά εικόνα για τις ψυχολογικές συνέπειες αυτής της πάθησης πριν κληθούμε να τις αντιμετωπίσουμε στον περίγυρό μας. Αυτό προφανώς μπορεί να οδηγήσει σε όλα αυτά τα επιβλαβή κλισέ. Σιγά σιγά βλέπουμε μια πιο ανοιχτή αντιμετώπιση, τόσο στο εξωτερικό όσο και στην Ελλάδα, η οποία πιστεύω θα μας βοηθήσει να αναπτύξουμε ενσυναίσθηση.
Θα ήθελα να παραθέσω εδώ ένα απόσπασμα της καθηγήτριας Quenby: «Το ότι μια γυναίκα ήταν έγκυος μόνο για έναν ή δύο μήνες δεν σημαίνει ότι σε αυτούς τους δύο μήνες, δεν ονειρεύτηκε το μωρό της. Με την αποβολή χάνει τις ελπίδες και τα όνειρα για το μέλλον».
Η σωστή αντιμετώπιση προς τα ζευγάρια μετά από αποβολή ξεφεύγει από την ιδιότητα μου. Καθώς είναι ένα τραυματικό γεγονός, το ιατρικό και παραϊατρικό προσωπικό που έρχεται σε επαφή με τα ζευγάρια οφείλει να είναι ανάλογα εκπαιδευμένο. Επίσης για να μειωθεί ο κίνδυνος ανάπτυξης ψυχικών παθήσεων είναι σημαντικό το ζευγάρι να έχει πρόσβαση σε επαγγελματική υποστήριξη εφόσον την χρειαστεί. Αυτό μπορεί να γίνει μέσα από ομάδες υποστήριξης και φυσικά από εξειδικευμένους ψυχολόγους.
Για την Άμπα από την Δανάης Μπάγκου
Η κ. Δανάη Μπάγκου, μεταδιδακτορική ερευνήτρια στο Πανεπιστήμιο του Μπέρμιγχαμ στο Ηνωμένο Βασίλειο. Συνεργάζεται με την Ομάδα Κλινικής Ανοσολογίας (Clinical Immunology Service) καθώς και με το Εθνικό Ερευνητικό Κέντρο για τις Αποβολές Tommy’s (Tommy’s National Centre for Miscarriage Research). Η έρευνα της επικεντρώνεται στην διερεύνηση του ανοσοποιητικού συστήματος των γυναικών με καθ’έξιν αποβολές.