Διαζύγιο και παιδί: Πως το ανακοινώνουμε
Δημοσιεύθηκε στις | Τελευταία Ενημέρωση
Και τώρα πώς το λέμε στα παιδιά; Αυτό αναρωτιούνται οι περισσότεροι γονείς που έχουν αποφασίσει να χωρίσουν. Που έχουν αποφασίσει να προχωρήσουν τη ζωή τους χωριστά, να πάρουν διαζύγιο.
Διαζύγιο… Μια λέξη που τρομάζει και τους γονείς και τα παιδιά. Ένας χωρισμός είναι πάντα επώδυνος, ακόμη κι αν έχει επέλθει μετά από κοινή απόφαση. Ακόμη κι αν, όπως λέμε, έχει «τελειώσει» και στους δύο. Το διαζύγιο σηματοδοτεί ένα τέλος, και ως τέτοιο ποτέ δεν μπορεί να είναι ευχάριστο, ούτε εύκολο.
Και αφού δυο σύντροφοι έχουν πλέον αποδεχτεί τον χωρισμό και κατ’ επέκταση το διαζύγιο, έρχονται αντιμέτωποι με μία άλλη δυσκολία: Πως θα διαχειριστούν το θέμα αυτό με το παιδί ή τα παιδιά τους. Αναρωτιούνται αν πρέπει να τους μιλήσουν, πως πρέπει να τους μιλήσουν, ποιος να το κάνει, να είναι μαζί ή χωριστά; Πότε; Που; Tα ερωτήματα είναι πολλά και οι γονείς έχουν άγχος, φόβο και αγωνία να προστατέψουν τα παιδιά τους όσο μπορούν περισσότερο.
Αρχικά, όμως, ας δούμε ποιες επιπτώσεις έχει ένα διαζύγιο:
Ψυχολογικές
Όπως τονίζουν οι ειδικοί, τα παιδιά βιώνουν μια τρομακτική ανασφάλεια καθώς νιώθουν χαμένα και εγκαταλελειμμένα. Δεν ξέρουν τι να περιμένουν και φοβούνται ότι θα χάσουν για πάντα τον γονέα που φεύγει.
Επίσης, πολλές φορές νιώθουν υπεύθυνα για το διαζύγιο. Πολύ συχνά τα παιδιά νιώθουν ότι η πηγή των προβλημάτων των γονιών τους είναι εκείνα τα ίδια και συνεπώς διακατέχονται από έντονες ενοχές.
Ακόμη, κάποια παιδιά βιώνουν συναισθήματα πραγματικού πένθους. Πένθος για το παρελθόν που έζησαν, που τώρα τους μοιάζει ψεύτικο. Αλλά και πένθος για το μέλλον, που είχαν ως δεδομένο και τώρα πια μοιάζει ουτοπικό.
Ένας χωρισμός προκαλεί στα παιδιά, λύπη, στενοχώρια και βεβαίως θυμό για όλα όσα συμβαίνουν αλλά κυρίως για το γεγονός ότι οι γονείς τους δεν κατάφεραν να κρατήσουν την οικογένεια μαζί.
Η μεγαλύτερη τους όμως έγνοια, λένε οι ψυχολόγοι, είναι αν θα μπορέσουν να προφυλάξουν την αγάπη που νιώθουν και για τους δυο τους γονείς, αν θα τους επιτραπεί δηλαδή, να συνεχίσουν να αγαπούν και τους δύο, όπως έκαναν μέχρι τώρα. Αυτό είναι ένα από τα χειροτέρα προβλήματα για τα παιδιά διαζευγμένων οικογενειών.
Όλες αυτές οι δυσκολίες δημιουργούν συχνά συγκεκριμένα προβλήματα στο παιδί, συμπτώματα δηλαδή, που εύκολα μπορούμε να παρατηρήσουμε, είτε στο σπίτι είτε στο σχολείο. Πιθανό το παιδί να γίνει ατίθασο και ανυπάκουο, να εκφράζει θυμό και επιθετικότητα. ΄Η μπορεί να κλειστεί στον εαυτό του, να απομονωθεί και να παρουσιάζει εικόνα κατάθλιψης.
Τα προβλήματα γίνονται πιο έντονα όταν αλλάζει και η καθημερινότητα του παιδιού, αν αναγκαστεί, λόγου χάριν, να μετακομίσει από τη γειτονιά και το σπίτι του.
Σίγουρα πάντως η εμπειρία ενός διαζυγίου δεν είναι η ίδια για όλα τα παιδιά. Οι έρευνες δείχνουν ότι υπάρχουν διαφορές στην εμπειρία του διαζυγίου σε σχέση και με το φύλο και με την ηλικία. Πολλές έρευνες βρίσκουν ότι τα αγόρια δυσκολεύονται περισσότερο με τον αρχικό χωρισμό, ενώ τα κορίτσια φαίνονται να τον αντιμετωπίζουν καλύτερα
Όσον αφορά τις ηλικίες, πολλές έρευνες έχουν καταλήξει ότι ιδιαιτέρα δύσκολη είναι η φάση της εφηβείας. Ο λόγος έγκειται στο γεγονός ότι σε αυτό το στάδιο της ζωής, το άτομο αρχίζει να πειραματίζεται με τις σχέσεις του και να αναπτύσσει καινούργιες πτυχές της ταυτότητας του. Για να μπορέσει λοιπόν ο έφηβος να εκπληρώσει τον στόχο του αυτό, χρειάζεται σταθερότητα, ειδικά μέσα στην οικογένεια του. Και αυτή η σταθερότητα με το διαζύγιο εξαφανίζεται.
Οικονομικές
Σύμφωνα με τις στατιστικές ένα διαζύγιο, τις περισσότερες φορές, φέρνει τις μητέρες και τα παιδιά σε δυσμενέστερη θέση όσον αφορά στο οικονομικό επίπεδο. Αντιθέτως, το εισόδημα του πατέρα ως επί το πλείστο αυξάνεται.
Πως ανακοινώνουμε το διαζύγιο στα παιδιά
Σύμφωνα με την παιδοψυχολόγο, Αλεξάνδρα Καππάτου, η ανακοίνωση καλό είναι να γίνει στο σπίτι των παιδιών, ώστε να βρίσκονται στο δικό τους ασφαλή και οικείο χώρο. Καλύτερα να προηγηθεί της αναχώρησης του γονιού κατά 1-2 εβδομάδες για τα παιδιά προσχολικής ηλικίας και μεγαλύτερο διάστημα για τα πιο μεγάλα παιδιά, ώστε αυτά να προλάβουν κάπως να προσαρμοστούν. Είναι σκόπιμο να γίνει και από τους δύο γονείς, ώστε:
- Να έχουν την άνεση να εκφράσουν τα συναισθήματά τους
- Να θέσουν όλες τις απορίες τους
- Να νιώσουν σίγουρα ότι σε ό,τι αφορά εκείνα οι δυο γονείς θα παραμείνουν ενωμένοι
Αν ο ένας από τους δυο γονείς δεν είναι σε θέση να ελέγξει τον εαυτό του και αναμένονται από πλευράς του δραματικές εντάσεις, τότε καλύτερα ο χωρισμός να ανακοινωθεί από τον ένα –τον πιο σταθερό και ήρεμο στην προκειμένη φάση.
Σε περίπτωση που οι δύο γονείς «δεν μιλιούνται» τότε θα πρέπει να ζητηθεί η βοήθεια ενός κοινού φίλου, ώστε τα παιδιά να μη βιώσουν σύγχυση και ανασφάλεια ακούγοντας άλλα από τον ένα και άλλα από τον άλλο.
Αν τα παιδιά ανήκουν σε πολύ διαφορετικές ηλικιακές ομάδες, οι γονείς πρέπει να ανακοινώσουν το διαζύγιο συγχρόνως και στα δυο καθώς η παρουσία του αδελφού ή της αδελφής λειτουργεί σαν στήριγμα για τα παιδιά. Αργότερα και ιδιαιτέρως το μεγαλύτερο παιδί μπορεί να μάθει περισσότερες λεπτομέρειες.
Χρειάζεται επίσης οι γονείς να είναι ειλικρινείς και αληθινοί και αποτελεσματικοί. Η ειλικρίνεια είναι το κλειδί στο σημείο αυτό γιατί το διαζύγιο αποτελεί γροθιά στην αρχική εμπιστοσύνη του παιδιού.
Καλό είναι να μην πουν στα παιδιά ότι χωρίζουν επειδή δεν αγαπιούνται πια. Στα μάτια του παιδιού η οικογενειακή αγάπη είναι δεδομένη και ιερή. Αν ακούσει ότι ο ένας γονιός έπαψε να αγαπά τον άλλον, θα σκεφτεί ότι ίσως αύριο ή σε λίγους μήνες θα πάψει να αγαπά και εκείνο.
Μπορούν να χρησιμοποιηθούν φράσεις –ανάλογα με την ηλικία του παιδιού- φράσεις όπως:
«Η μητέρα και ο πατέρας θα ζουν σε διαφορετικά σπίτια στο εξής για να αισθάνονται καλύτερα.»
«Αποφασίσαμε με τον πατέρα σας/ τη μητέρα σας να χωρίσουμε επειδή πάψαμε να επικοινωνούμε σωστά.»
«Αποφασίσαμε να μη ζούμε πια μαζί επειδή μας αρέσουν διαφορετικά πράγματα»
«Δεν νιώθουμε ευτυχισμένοι όταν είμαστε μαζί οι δυο μας»
«Επιδιώκουμε πολύ διαφορετικούς στόχους και αυτοί δεν μπορούν να υλοποιηθούν όσο μένουμε μαζί»
«Θα ζούμε χωριστά για να μην έχουμε συνέχεια καβγάδες ή ψυχρότητα»
Όποιος αναλάβει να ανακοινώσει το διαζύγιο, θα πρέπει να εμφυσήσει στα παιδιά σιγουριά για το μέλλον, με φράσεις όπως:
- «Θα δείτε ότι αυτό θα είναι καλύτερο και για εσάς»
- «Ανεξάρτητα από το πώς νιώθουμε μεταξύ μας ο πατέρας /η μητέρα σας κι εγώ, εσάς θα συνεχίσουμε και οι δύο να σας αγαπάμε και να σας φροντίζουμε όπως πάντα»,
- «Δεν θα στερηθείτε τίποτε από όσα επιθυμείτε»
- «Ο μπαμπάς (ή η μαμά, αντίστοιχα) θα σας βλέπει πολύ συχνά»
- «Θα είναι απλώς σαν να έχετε δύο σπίτια, αλλά δεν θα αλλάξει τίποτε άλλο σημαντικό»
- «Για εσάς θα είναι σαν ο ένας από τους δυο μας να λείπει σε δουλειά πιο πολλές ώρες» κ.λπ.
Μπορούν να τονιστούν οι θετικές πλευρές, με φράσεις όπως:
- «Στο εξής δεν θα έχουμε πια διαφωνίες και στενοχώριες» ή
- «Θα είμαστε όλοι πιο ήρεμοι και χαρούμενοι» και
- «Θα πάρει λίγο χρόνο μέχρι να συνηθίσουμε στη νέα κατάσταση, όμως μετά θα είναι όλα πιο ισορροπημένα από τώρα» κ.λπ.
Όσο μικρό κι αν είναι τα παιδί, πρέπει οπωσδήποτε να δοθούν εξηγήσεις για τη μεγάλη απόφαση του χωρισμού:
- Για τα διαζύγια φταίνε πάντα οι ενήλικες. Αυτό πρέπει να είναι ξεκάθαρο για ένα παιδί που οι γονείς του έχουν αποφασίσει να χωρίσουν όπως και ότι δεν φέρει καμία ευθύνη για το χωρισμό.
- Αν ο άλλος γονέας έχει αποχωρήσει ή αρνείται να συνεργαστεί και να μιλήσει στο παιδί, τότε εκείνος που ανακοινώνει και τυπικά το διαζύγιο πρέπει να εμπνεύσει στα παιδιά τρυφερότητα και σιγουριά.
- Δεν πρέπει να αφήσουν το παιδί με αναπάντητα τα βασικά ερωτήματά του –π.χ. «εγώ με ποιον θα μείνω;»- ή όσα φαίνονται ασήμαντα όπως «ποια κουκλάκια θα μπορώ να παίρνω στο σπίτι του μπαμπά;» Κάθε απάντηση, παρέχει στο παιδί μεγαλύτερη σιγουριά για το μέλλον του και έτσι μπορεί να προσαρμοστεί ευκολότερα στην καινούρια κατάσταση.
Η σημαντικότερη συμβουλή που δίνουν οι ειδικοί είναι ότι το διαζύγιο πρέπει να είναι πάντα παιδοκεντρικό. Γιατί τα παιδιά είναι πολύ ανθεκτικά γενικά, αλλά το διαζύγιο είναι συνήθως μια τραυματική εμπειρία για όλους τους εμπλεκομένους. Μια φιλική και πολιτισμένη σχέση ανάμεσα στους γονείς, η υπομονή και ο χρόνος θα βοηθήσουν ώστε οι πληγές να πονάνε λιγότερο.
Διαβάστε επίσης:
Συνεπιμέλεια: Η πρώτη απόφαση για την κοινή ανατροφή παιδιού μετά το διαζύγιο
Διαζύγιο και παιδί. Τι προβλέπει ο νόμος για την επιμέλεια και την επικοινωνία
Διαζύγιο: Γιατί το παιδί αρνείται να συναντήσει τον άλλο γονέα
Όταν το παιδί δε θέλει να μιλάει για το διαζύγιο των γονιών του…
