Αμβλώσεις: Ένα ζήτημα λυμένο στην Ελλάδα από το 1986- τί προβλέπει ο νόμος

Εν έτη 2021 οι γυναίκες έχουμε το δικαίωμα της επιλογής και της αυτοδιάθεσης στα σώματά μας. Αυτό είναι ξεκάθαρο, κι ας υπάρχουν κατά καιρούς αναχρονιστικές, σκοταδιστικές απόψεις, δηλώσεις, ψήφοι. Οι ίδιες αποφασίζουμε για το μέλλον μας και πως θα διαχειριστούμε αυτό που μας προέκυψε. Αυτό θα έπρεπε να είναι αυτονόητο, αλλά κι αν δεν είναι, υπάρχει νόμος του ελληνικού κράτους, από το 1986! Είναι λοιπόν, αναφαίρετο, νομοθετημένο δικαίωμα μας.

Επιμέλεια: Μαργαρίτα Αργυροπούλου

Το ψήφισμα στην Ολομέλεια του Ευρωκοινοβουλίου που ανέφερε ότι η ανθρώπινη ζωή ενός παιδιού «πρέπει πάντα να προστατεύεται ξεκινώντας από τη στιγμή της σύλληψης» έφερε η Πολωνία (σημειώστε το αυτό). Προσωπικά δεν καταλαβαίνω πως ένα θέμα όπως η άμβλωση μπαίνει καν σε ψηφοφορία της Ε.Ε. στον 21ο αιώνα!

Η ψήφος του 36χρονου ευρωβουλευτή της ΝΔ κ. Στέλιου Κυμπουρόπουλου στο Ευρωκοινοβούλιο κατά των αμβλώσεων προκάλεσε σάλο, άνοιξε μια μεγάλη συζήτηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ενώ δέχθηκε τα πυρά της αντιπολίτευσης. Σαφείς αποστάσεις πήρε και η Νέα Δημοκρατία υπογραμμίζοντας: ""η ψήφος του δεν εκφράζει ούτε το κυβερνών κόμμα ούτε τον Πρόεδρό του". Ενώ και οι υπόλοιποι ευρωβουλευτές της ΝΔ το καταψήφισαν.  Ο κ. Κιμπουρόπουλος αναδιπλώθηκε και δήλωσε ότι "Το δικαίωμα στην άμβλωση είναι απόλυτο και ως προς αυτό ήμουν, είμαι και θα είμαι κάθετος!". Υπεραμύνθηκε όμως της ψήφου του: «Αν η μάνα μου είχε δει ότι είμαι ανάπηρος, θα με σκότωνε ή όχι;».

Αυτό που δεν αντιλαμβάνεται ίσως ο ευρωβουλευτής της ΝΔ είναι ότι δεν επιβάλει κανένας την έκτρωση σε όποια γυναίκα δεν θέλει να την κάνει. Υπερασπιζόμαστε το δικαίωμα κάθε γυναίκας να αποφασίζει η ίδια. Μιλάμε για αυτοδιάθεση του σώματος μας!

Συνεπώς, η απάντηση κάθε γυναίκας προς τον κ. Κυμπουρόπουλο δεν μπορεί παρά να είναι, ότι για να έχει άποψη περί άμβλωσης, του λείπουν τρία πράγματα: κοινή λογική, σεβασμός στα ανθρώπινα δικαιώματα, μήτρα.

Ο νόμος και το δικαίωμα στην άμβλωση στην Ελλάδα

Η Ελλάδα έχει λύσει από νομικής πλευράς τα θέματα της διακοπής κύησης  εδώ και χρόνια. Η άμβλωση είναι, δικαίωμα που έχουν κατακτήσει οι γυναίκες, και νόμος του κράτους από το 1986!

Το 1983, στην Ελλάδα πραγματοποιήθηκε μια δυναμική εκστρατεία και ένας εντυπωσιακός αγώνας για τη νομιμοποίηση των αμβλώσεων στη χώρα, µε πρωτοβουλία της Αυτόνομης Κίνησης Γυναικών. Μια ομάδα 500 γυναικών υπέγραψαν ότι είχαν κάνει µία ή περισσότερες εκτρώσεις, παρά την αντίθετη νομοθεσία. Από αυτές, 7 κλήθηκαν σε ανάκριση, γεγονός που πυροδότησε τα φεμινιστικά αισθήματα, και οδήγησε σε διαμαρτυρία στα Προπύλαια, με τα χαρακτηριστικά συνθήματα “Έξω οι νόμοι από το κορμί µας” και “Όλες είμαστε παράνομες”. Έτσι, το 1986 υπερψηφίστηκε στην Ελλάδα σχετικό νομοσχέδιο.

Σύμφωνα με το νόμο, στην Ελλάδα η άμβλωση επιτρέπεται υπό ορισμένες προϋποθέσεις. Ο Ποινικός Κώδικας στο άρθρο 304 επιτρέπει την έκτρωση (τεχνητή διακοπή της κύησης) μόνο με τη συναίνεση της εγκύου και μόνο από γιατρό μαιευτήρα - γυναικολόγο, με τη συμμετοχή αναισθησιολόγου σε οργανωμένη νοσηλευτική μονάδα στις ακόλουθες περιπτώσεις:

• Εντός των πρώτων 12 εβδομάδων της κύησης σε κάθε περίπτωση
• Εντός των πρώτων 24 εβδομάδων, αν υπάρχουν ενδείξεις σοβαρής ανωμαλίας του εμβρύου που επάγονται τη γέννηση παθολογικού νεογνού
• Εντός των πρώτων 19 εβδομάδων, αν η εγκυμοσύνη είναι αποτέλεσμα βιασμού, αποπλάνησης ανήλικης, αιμομιξίας ή κατάχρησης γυναίκας ανίκανης να αντισταθεί
• Χωρίς χρονικό περιορισμό, αν υπάρχει αναπότρεπτος κίνδυνος για τη ζωή της εγκύου ή κίνδυνος σοβαρής και διαρκούς βλάβης της σωματικής ή ψυχικής υγείας της, βεβαιωμένος από αντίστοιχο ιατρό (στην περίπτωση αυτή ο όρος "έκτρωση" χρησιμοποιείται σε διακοπή που επισυμβαίνει πριν την 24η εβδομάδα). Επίσης σε αυτήν την κατηγορία εμπίπτει και η περίπτωση έκτρωσης εμβρύου με αποδεδειγμένες σοβαρές δυσλειτουργίες.

Οι αμβλώσεις και ο Μεσαίωνας στην Ενωμένη Ευρώπη

Στην Ενωμένη Ευρώπη του 2021 επικρατεί ένας Μεσαίωνας. Μπορεί σε αρκετές χώρες να επιτρέπεται η διακοπή κύησης, ωστόσο σε πολλές συντηρητικές κοινωνίες σχεδόν απαγορεύεται ή και τιμωρείται!  Η Πολωνία είναι χαρακτηριστική περίπτωση χώρας με διαχρονικά πατριαρχικές και συντηρητικές αντιλήψεις. Σε πρόσφατο νόμο της σχεδόν απαγόρευσε τις αμβλώσεις (μια γυναίκα μπορεί να κάνει έκτρωση μόνο αν η κύηση είναι αποτέλεσμα βιασμού, αιμομιξίας ή διατρέχει η ίδια κίνδυνο ζωής). Αποτέλεσμα ήταν να βγουν στο δρόμο για μέρες εκατομμύρια άνθρωποι που διαδήλωσαν κατά του αναχρονιστικού νόμου. Στη συγκεκριμένη χώρα εκτιμάται ότι περίπου 100 χιλιάδες γυναίκες, ταξιδεύουν σε γειτονικές με ευνοϊκότερο νομοθετικό πλαίσιο για να κάνουν άμβλωση.

Σύμφωνα με το euractiv.com, στη Μάλτα η διακοπή της κύησης είναι παράνομη και μάλιστα τιμωρείται με φυλάκιση έως τρία έτη!  

Επίσης παράνομες είναι οι αμβλώσεις σε Ανδόρα και Σαν Μαρίνο, ενώ στο Λιχτενστάιν επιτρέπονται μόνο αν η ζωή της μητέρας είναι σε κίνδυνο!  Το ίδιο και στο Μονακό που προσθέτει και τις περιπτώσεις βιασμού ή τη σοβαρής δυσπλασίας του εμβρύου. Στην Ιρλανδία οι αμβλώσεις εντός των πρώτων 12 εβδομάδων της κύησης νομιμοποιήθηκαν μετά από δημοψήφισμα μόλις το 2018, ενώ την ίδια χρονιά νομιμοποιήθηκαν πλήρως και στην Κύπρο. Όλα αυτά στις δυτικές αναπτυγμένες χώρες!

Να σημειωθεί ότι όσο οι αμβλώσεις ήταν παράνομες, οι γυναίκες τις έκαναν και τι κάνουν παράνομα και ίσως με κίνδυνο της ασφάλειάς τους.

Οι αμβλώσεις και η ιστορία τους στον κόσμο

Σύμφωνα με έρευνες γίνονται 20 εκατ, αμβλώσεις το χρόνο σε όλον τον κόσμο. To 2016, o παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας δημοσίευσε στοιχεία στα οποία κατέγραφε τη δραστική μείωση των ποσοστών αμβλώσεων που έχει καταγραφεί τα τελευταία 25 χρόνια, σύμφωνα με μελέτη του Ινστιτούτου Guttmacher. Στην έρευνα μπορούσε κάποιος να παρατηρήσει πως τα ποσοστά πάντως βρίσκονται σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα σε πλούσιες χώρες ενώ μείωση αλλά όχι μεγάλη καταγράφεται και σε φτωχότερες αναπτυσσόμενες χώρες.

Η μελέτη του ΠΟΥ και του Ινστιτούτου Guttmacher κατέληγε επίσης στο συμπέρασμα ότι η επιβολή αυστηρών νόμων ελάχιστα μειώνει τα ποσοστά άμβλωσης - απεναντίας, είναι μεγαλύτερο το ενδεχόμενο να οδηγήσει τις γυναίκες σε επικίνδυνες αμβλώσεις. Τα νούμερα παγκοσμίως κατέγραφαν ότι σύμφωνα με εκτιμήσεις, από το 2010 έως το 2014 έγιναν 56 εκατομμύρια αμβλώσεις ανά έτος σε παγκόσμιο επίπεδο. Τα γενικά συμπεράσματα τονίζουν την έλλειψη πρόσβασης σε σύγχρονες μεθόδους αντισύλληψης - όπως το χάπι, εμφυτεύματα και σπιράλ - σε φτωχότερες χώρες για την μείωση ανεπιθύμητων εγκυμοσύνων, είπαν οι ερευνητές.

"Σε αναπτυσσόμενες χώρες (...) οι υπηρεσίες οικογενειακού προγραµµατισµού δεν φαίνεται να ακολουθούν την αυξανόμενη επιθυμία για μικρότερες οικογένειες", είπε η Γκίλντα Σέντγκ, επικεφαλής της ομάδας στο Ινστιτούτο Guttmacher των Ηνωμένων Πολιτειών. Πάνω από 80% (ογδόντα) των ανεπιθύμητων εγκυμοσύνων συμβαίνουν γιατί οι γυναίκες αυτές δεν λαμβάνουν την αντισύλληψη που πραγματικά χρειάζονται, και έτσι "πολλές ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες καταλήγουν σε έκτρωση", είπε.

Η έκθεση, που εκδόθηκε στο ιατρικό περιοδικό της Βρετανίας The Lancet, χρησιμοποίησε στοιχεία αμβλώσεων από εθνικά αντιπροσωπευτικές έρευνες, επίσημες στατιστικές και άλλες έρευνες εκδομένες ή μη, και έδωσε στοιχεία για τη χρήση αντισυλληπτικών ανά μέθοδο. Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν ένα στατιστικό μοντέλο για να εκτιμήσουν τα επίπεδα και τις τάσεις των αμβλώσεων ανά βασικών παγκόσμιων περιοχών και υποπεριοχών από το 1990 έως το 2014. Οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι την περίοδο 1990-2014, το ετήσιο ποσοστό άμβλωσης στον ανεπτυγμένο κόσμο ανά 1.000 γυναίκες ηλικίας 15 έως 44 ετών είχε πέσει από τις 46 στις 27 αμβλώσεις, κυρίως ως αποτέλεσμα της πτώσης στα ποσοστά της Ανατολικής Ευρώπης κατά πάνω από το μισό καθώς οι σύγχρονες μέθοδοι αντισύλληψης έγιναν ευρύτερα διαθέσιμες.

Σε φτωχότερες χώρες, όμως, τα ποσοστά παρέμειναν σχεδόν τα ίδια, σημειώνοντας πτώση από τις 39 στις 37.

Επιπλέον, η έρευνα ανακάλυψε ότι το ποσοστό αμβλώσεων ήταν παρόμοιο μεταξύ χωρών όπου είναι νόμιμες και όσων χωρών παραμένουν παράνομες. Εκεί που απαγορεύεται εντελώς, ή επιτρέπεται μόνο όταν κινδυνεύει η ζωή της γυναίκας, το ποσοστό ήταν 37 εκτρώσεις ανά 1.000 γυναίκες, σε σύγκριση με 34 ανά 1.000 στις χώρες όπου η άμβλωση είναι νόμιμη.

Η μεγαλύτερη πτώση σημειώθηκε στην Ανατολική Ευρώπη τα τελευταία 25 χρόνια, σύμφωνα με την έρευνα, αλλά τα ποσοστά σημείωσαν πτώση και στην Ευρώπη και στη Βόρεια Αμερική. Το συνολικό ποσοστό στην Αφρική, όπου ως επί το πλείστον οι εκτρώσεις απαγορεύονται, τα ποσοστά παρέμειναν σχετικά αναλλοίωτα, στις 34 αμβλώσεις ανά 1.000 γυναίκες το 2014, σε σύγκριση με 33 την εποχή 1990-1994.

"Ήδη ξέρουμε ότι γύρω στα 300 εκατομμύρια δολάρια (262 εκατ. ευρώ) ξοδεύονται κάθε χρόνο για την θεραπεία επιπλοκών επισφαλών αμβλώσεων", είπε η Μπέλα Γκανάτρα, επιστήμονας του ΠΟΥ η οποία εργάστηκε πάνω στην έρευνα και πρόσθεσε ότι τα ψηλά ποσοστά αμβλώσεων σε αναπτυσσόμενες χώρες δείχνουν την ανάγκη βελτίωσης πρόσβασης σε αποτελεσματική αντισύλληψη. "Η επένδυση σε σύγχρονες αντισυλληπτικές μεθόδους θα κόστιζε πολύ λιγότερο στις γυναίκες και τις κοινωνίες αντί να έχουν ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες και επισφαλείς αμβλώσεις", τόνισε.