Μαρία Συρεγγέλα: Η Γ.Γ. Οικογενειακής Πολιτικής & Ισότητας των Φύλων μιλάει για τις Νταντάδες, την γυναικεία ενδυνάμωση & το Big Brother

Κάθε φορά που ετοιμάζομαι να πάρω μια συνέντευξη και ενώ κάνω έρευνα για τον συνεντευξιαζόμενο πάντα μπαίνω στη διαδικασία διαβάζοντας είτε  το βιογραφικό του είτε προηγούμενες συνεντεύξεις του να σκιαγραφώ με την “πένα” του μυαλού μου κάποια στοιχεία του χαρακτήρα του. Φαντάζομαι τις εκφράσεις του προσώπου, την ενέργεια που εκπέμπει ακόμα και τις πιθανές απαντήσεις του στις ερωτήσεις που ετοιμάζω!   Συνήθως στις περιπτώσεις που τα πρόσωπα έχουν  ένα  θεσμικό ρόλο έχουν  και μια αντίστοιχη αναμενόμενη στάση.  Κάτι τέτοιο όμως δεν συνέβη στην περίπτωση της Μαρίας Συρεγγέλα, Γενικής Γραμματέως Οικογενειακής Πολιτικής & Ισότητας των Φύλων. Από την πρώτη στιγμή που τη συνάντησα και από τα πρώτα λόγια μας κατάλαβα ότι πρόκειται για μια γυναίκα με ζεστή καρδιά και δυναμικό χαρακτήρα  που ξέρει να απαντάει με επιχειρήματα γιατί πράττει με επιχειρήματα. Είναι η γυναίκα που θέλεις για φίλη, που ξέρεις ότι θα σε υπερασπιστεί στα δύσκολα, που σε αγαπάει γιατί είσαι γυναίκα και συμπάσχει μαζί σου.  Είναι αυτό που λέμε ο κατάλληλος άνθρωπος στην κατάλληλα θέση. Απήλαυσα την κουβέντα μαζί της και πήρα τις απαντήσεις που ήθελα!

Συνέντευξη στη Ζωή Κρονάκη

Τελευταία ακούμε πολύ συχνά τον όρο «γυναικεία ενδυνάμωση». Πως  μπορείτε εσείς μέσα από τον δικό σας ρόλο να ενισχύσετε τη γυναικεία ενδυνάμωση;
Μαρία Συρεγγέλα: Στη χώρα μας οι γυναίκες σε θέματα ισότητας είμαστε θεσμικά κατοχυρωμένες. Στην καθημερινότητα, όμως, τα πράγματα είναι διαφορετικά. Τα έμφυλα στερεότυπα κρατούν τις γυναίκες δέσμιες μιας πραγματικότητας πολύ διαφορετικής από τα όνειρά τους.
Γι’αυτό πρέπει να ενδυναμώσουμε τις Ελληνίδες, στο σπίτι, στην εργασία και στον δημόσιο βίο. Εδώ και 14 μήνες χαράσσουμε πολιτικές και «τρέχουμε» προγράμματα που έχουν κεντρικό στόχο τη γυναικεία ενδυνάμωση. Και είναι βαθιά προσωπική μου πεποίθηση πως αυτό θα το καταφέρουμε πρωτίστως βοηθώντας τις γυναίκες στον τομέα της εργασίας.
Στέκομαι ειδικά στο πεδίο αυτό, καθώς η κατεξοχήν έκφραση της ανισότητας των φύλων είναι η βία. Στα 42 Συμβουλευτικά Κέντρα για γυναίκες θύματα βίας ή και πολλαπλών διακρίσεων του δικτύου της ΓΓΟΠΙΦ καταφεύγουν γυναίκες από κάθε γεωγραφική περιοχή, γειτονιά και πολλές από αυτές είναι υψηλού εκπαιδευτικού επιπέδου. Οι περισσότερες είναι άνεργες ή ανενεργές.
Η οικονομική ανεξαρτησία μπορεί να διαδραματίσει τεράστιο ρόλο στις αποφάσεις μιας γυναίκας που υφίσταται βία και στη χώρα μας τα ποσοστά ανεργίας των γυναικών είναι υψηλά.

Αυτά τα υψηλά ποσοστά ανεργίας που πιστεύετε ότι οφείλονται;
Μ.Σ.: Η οικονομική κρίση των τελευταίων ετών στην Ελλάδα έπληξε κυρίως τις γυναίκες. Ένα μεγάλο ποσοστό έχασε τη δουλειά του. Επίσης τα έμφυλα στερεότυπα θέλουν τις γυναίκες να ασχολούνται περισσότερο με το σπίτι και την οικογένεια. Συνεπώς, είτε βάζουν την καριέρα τους σε δεύτερη μοίρα, είτε τη διακόπτουν. Πόσες φορές δεν έχουμε ακούσει φράσεις όπως, «η κόρη μας καλύτερα να έχει μια σταθερή εργασία παίρνοντας- μήνας μπει μήνας βγει-  έναν μισθό, παρά να αναλάβει μια θέση ευθύνης στην εργασία της» ή «καλύτερα να καθίσει η γυναίκα στο σπίτι και να μεγαλώσει τα παιδιά και ο άντρας να είναι αυτός που θα αναλάβει να "θρέψει"  την οικογένεια».
Πόσο εύκολο είναι για γυναίκα που είτε είναι είτε θέλει να γίνει μητέρα να βρει δουλειά;
Μ.Σ.: Δυστυχώς, για πολλές εταιρείες η προσωπική αυτή απόφαση της κάθε γυναίκας αποτελεί κριτήριο για την επιλογή προσωπικού. Κυρίως, σκέφτονται το διάστημα που θα πρέπει να λείψει η γυναίκα από την εργασία της. Εδώ, προσπαθώντας να φέρουμε τη ζυγαριά σε ισορροπία, πολύ σύντομα θα υιοθετήσουμε και εμείς την ευρωπαϊκή οδηγία με βάση την οποία και οι άνδρες θα δικαιούνται άδεια πατρότητας και γονική.
Κατά κάποιον τρόπο θα «παροτρύνουμε» τους άνδρες να βοηθήσουν τις συζύγους τους με το μωρό που έφεραν στον κόσμο.

Άρα η παρότρυνση έχει να κάνει και με τον άντρα;
Μ.Σ.: Φυσικά, θα πρέπει και ο άντρας να δικαιούται άδεια πατρότητας, πατρική - γονική άδεια για να βοηθάει τη σύζυγο του, για να επανενταχθεί και εκείνη ομαλά στην αγορά εργασίας.

Συχνά ακούμε στο interview για δουλειά την ερώτηση «έχετε ή θέλετε να αποκτήσετε παιδιά»;
Μ.Σ.: Έχουν ρωτήσει φίλη μου αν έχει σύντροφο, αν είναι αρραβωνιασμένη και σε μια γνωστή κοπέλα 23 ετών αν θέλει να κάνει οικογένεια. Κανονικά αυτή η ερώτηση δεν πρέπει να γίνεται, ούτως ή  άλλως εμπίπτει στα προσωπικά δεδομένα.

Να μιλήσουμε όμως και για το νέο πρόγραμμα της Γενικής Γραμματείας "Οι Νταντάδες της Γειτονιάς", για το οποίο έγινε πολύς λόγος.
Μ.Σ.: Είναι ένα πρόγραμμα που ήδη υπάρχει εδώ και χρόνια σε άλλες χώρες, όπως το Βέλγιο, το Λουξεμβούργο, η Γαλλία και η Μ. Βρετανία. Αφορά τη φύλαξη βρεφών ηλικίας από έξι μηνών έως 2,5 ετών και προβλέπει την οικονομική ενίσχυση των εργαζομένων -κυρίως- γονέων, των μονογονέων, των αναδόχων και γενικά της οικογένειας οριζόντια, για τη φύλαξη του παιδιού ή των παιδιών τους, είτε εντός της οικογενειακής εστίας είτε στο σπίτι μιας/ενός παιδαγωγού-φύλακα.
Στη ΓΓΟΠΙΦ πήραμε την πρόσκληση από το Υπουργείο Ανάπτυξης για την εκτέλεση του προγράμματος μετά από σχετικό αίτημα μας στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Ξεκινάμε άμεσα την τεχνική μελέτη λαμβάνοντας υπόψη τις ανάγκες, τις ελλείψεις και τη δυναμική όλων των ενδιαφερομένων μερών. Σκοπός μας είναι, ακολουθώντας τις συστάσεις των ειδικών, να δημιουργήσουμε μία πλατφόρμα όπου θα μπορούν να αποταθούν τόσο οι ενδιαφερόμενοι γονείς όσο και οι υποψήφιοι φύλακες παιδιών.
Οι «νταντάδες» μπορεί να είναι βρεφονηπιοκόμοι αλλά και γυναίκες συνταξιούχοι, καθώς πλέον ο νόμος τους δίνει τη δυνατότητα να απασχοληθούν κάπου εάν το θέλουν, για να ενισχύσουν το εισόδημά τους, χωρίς να περικοπεί μεγάλο μέρος της σύνταξης τους.
Επειδή το πρόγραμμα δεν είναι προνοιακό, αλλά έχει την έμφυλη διάσταση, σκοπός μας είναι να «αγκαλιάσει» και να βοηθήσει όσο το δυνατόν περισσότερες εργαζόμενες μαμάδες με βρέφη.Είναι σχεδόν βασανιστικό το ερώτημα  που θέτουν στους εαυτούς τους οι γυναίκες μόλις γεννήσουν: «Πού θα αφήσω το παιδί μου όταν επιστρέψω στην εργασία;», ενώ τις ταλανίζει και η σκέψη ότι  «αν είναι να δίνω ένα μεγάλο ποσοστό του μισθού μου  σε μία νταντά, καλύτερα να μείνω σπίτι να μεγαλώσω τα παιδιά μου». Έτσι αναγκάζονται οι γυναίκες να βγουν από την αγορά εργασίας, αυτό θέλουμε να σταματήσουμε, υλοποιώντας το πρόγραμμα. Να μην υπάρχει το δίλημμα σε μια γυναίκα, αν θα κάνει καριέρα ή οικογένεια. Να μπορεί να τα κάνει και τα δύο, αν φυσικά επιθυμεί.

Πότε ξεκινάει το πρόγραμμα;
Μ.Σ.: Η πιλοτική φάση θα ξεκινήσει στις αρχές του 2021 μετά από μία ενδελεχή μελέτη για τα κριτήρια πιστοποίησης των νταντάδων. Στόχος είναι η καθολική εφαρμογή του προγράμματος στη νέα προγραμματική περίοδο 2021-2027. Θα έχουμε σαφέστερη εικόνα μετά από αυτήν την μελέτη που θα ξεκινήσει άμεσα.

 Πάμε τώρα στο θέμα της ενδοοικογενειακής βίας που έχει εκτοξευθεί μέσα στην περίοδο του lockdown...
Μ.Σ.: Το περιμέναμε αυτό, γνωρίζοντας ότι σε δύσκολες περιόδους το φαινόμενο της ενδοοικογενειακής βίας εντείνεται και παράλληλα παρατηρώντας το τι γινόταν σε άλλες χώρες που επέβαλαν τον περιορισμό στο σπίτι πριν από εμάς.
Το Δίκτυο μας για την αντιμετώπιση της βίας κατά των γυναικών ήταν έτοιμο. Είχαμε προσαρμοστεί στις επικρατούσες συνθήκες και είχαμε λάβει όλα τα απαραίτητα μέτρα ασφαλείας, χωρίς να κάνουμε  «εκπτώσεις» στο επίπεδο των υπηρεσιών μας.  Ευτυχώς, όμως υπήρχε αυτό που λέμε, και μια καλή βάση.  Το δίκτυο στήθηκε με κοινοτικά κονδύλια και με αρκετή φροντίδα από όλες τις κυβερνήσεις που πέρασαν από το 2007 μέχρι σήμερα.
Απαρτίζεται από την τηλεφωνική γραμμή 15900, τα 42 συμβουλευτικά κέντρα σε όλη την Ελλάδα και τους 20 ξενώνες φιλοξενίας για γυναίκες θύματα βίας και τα παιδιά τους.
Φροντίσαμε την ύπαρξη και τη δράση του δικτύου να την κάνουμε γνωστή σε όλη την Ελλάδα, με διαφημιστική καμπάνια, από την κυβέρνηση αλλά και με κάθε πρόσφορο μέσο.

Κάνατε όμως και κάποιες πολύ αποτελεσματικές συνεργασίες...
Μ.Σ.: Ναι, συνεργαστήκαμε  με όλες τις μη κυβερνητικές οργανώσεις, αλλά και με κρατικούς φορείς, για να αντιμετωπίσουμε κάθε περιστατικό που προέκυπτε.
Για τις γυναίκες που έπρεπε να απομακρυνθούν άμεσα από το περιβάλλον τους, εξασφαλίσαμε καταλύματα σε συνεργασία με την Ελληνική Ιατροδικαστική Εταιρεία. Τους παρασχέθηκαν δωρεάν ιατρικές εξετάσεις αλλά και προσωρινό κατάλυμα, μέχρι να ολοκληρωθεί η διεξαγωγή εξετάσεων για την εισαγωγή τους σε ξενώνα φιλοξενίας. Για τις περιπτώσεις που υπήρχαν παιδιά συνεργαστήκαμε με το Χαμόγελο του Παιδιού -με το οποίο υπογράψαμε και μνημόνιο συνεργασίας στη συνέχεια- ενώ πολύτιμη ήταν η βοήθεια της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας και ειδικά του Νίκου Χαρδαλιά  και των συνεργατών του, για την μετακίνηση των γυναικών.
Πέραν των συνεργασιών, μια ακόμα θετική -ας μου επιτραπεί η έκφραση- έκβαση ήταν πως πολλά τρίτα πρόσωπα, φίλοι/ες, γείτονες/ισσες και συγγενείς, ανέλαβαν δράση και κατήγγειλαν περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας. Άνοιξαν τα στόματα.
Συνολικά, η διαχείριση της κρίσης αυτής από μέρους μας θεωρήθηκε ως καλή πρακτική από την Ευρώπη. Θα πρέπει δε να σημειώσω, ότι η αξία του Δικτύου αναγνωρίστηκε και έμπρακτα: Εξασφαλίσαμε τριετή παράταση της χρηματοδότησης  των Δομών του Δικτύου Γυναικών Θυμάτων Βίας από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο για την περίοδο 2021-2023.

Και μια ερώτηση πιο προσωπική... Ο σύζυγος σας πως αντιμετωπίζει μια γυναίκα που έχει αυτό το ρόλο;
Μ.Σ.: Ο σύζυγός μου είναι πολύ υποστηρικτικός. Με τον άντρα μου γνωριστήκαμε στο χώρο της ΟΝΝΕΔ, της νεολαίας της Νέας Δημοκρατίας, οπότε ήξερε ποια είμαι. Είναι πολύ κοντά στα παιδιά μας, για  τα οποία θεωρώ σημαντικό να ζουν σε ένα σπίτι όπου οι γονείς αντιμετωπίζουν ο ένας των άλλον «επί ίσοις όροις» και αλληλοβοηθούνται.

 Εσείς πιάνετε τον εαυτό σας να είστε η Ελληνίδα μάνα η κλασσική; Έχετε για π.χ. "το σύνδρομο της ζακέτας";
Μ.Σ.: Όχι, με τη ζακέτα δεν το έχω αλλά, ναι, σε κάποια άλλα θέματα είμαι Ελληνίδα μάνα!
Πολλές φορές πιάνω τον εαυτό μου να χρησιμοποιεί εκφράσεις της μαμάς μου, που τις άκουγα ως έφηβη και τρελαινόμουν! Τώρα άλλαξαν οι ρόλοι και τις λέω εγώ…

Κάτι τελευταίο... Τι έχετε να πείτε για τον σάλο που ξέσπασε προσφάτως από τα σχόλια παίκτη παιχνιδιού ριάλιτι;
Μ.Σ.:Δικαίως και αγανακτήσαμε όλες και όλοι. Ευθύς εξαρχής καταδικάσαμε τα αδιανόητα σεξιστικά σχόλια με τα οποία επιχειρήθηκε η νομιμοποίηση του βιασμού. Είναι ευθύνη όλων μας, του κράτους, των ΜΜΕ αλλά και του κάθε πολίτη μεμονωμένα, να κάνουμε ό,τι μπορούμε για να αποβάλλουμε την κουλτούρα του βιασμού και του σεξισμού. Ο αλληλοσεβασμός είναι το βασικό ζητούμενο που οφείλουμε ως κοινωνία να διδάξουμε πρώτα από όλα στους εαυτούς μας και μετά στις νεότερες  γενιές.