Καβγάδες στο ζευγάρι: Πως νιώθουν τα παιδιά

Ας ξεκαθαρίσουμε κάποια πράγματα απ’ την αρχή! Η τέλεια σχέση είναι ουτοπία! Σχέση ανάμεσα σε ζευγάρι χωρίς διαφωνίες καυγάδες και εντάσεις δεν μπορεί να υπάρξει. Ανεξάρτητα με το πόσο υγιής είναι μια σχέση, είναι αναμενόμενο να υπάρξουν περιστασιακές συγκρούσεις μεταξύ ενός ζευγαριού.

Ειδικά όταν ένα ζευγάρι έχει δημιουργήσει πλέον οικογένεια, τα πράγματα δυσκολεύουν ακόμη περισσότερο. Η καθημερινότητα, η ρουτίνα, προβλήματα στη δουλειά, οικονομικές δυσκολίες, κάποια στιγμή αναπόφευκτα θα πυροδοτήσουν καβγάδες και εντάσεις.

Όταν όμως αυτές οι συγκρούσεις παίρνουν ένα πιο μόνιμο ρόλο στην καθημερινότητα ενός ζευγαριού, συσσωρεύεται έντονος θυμός και από τις δύο πλευρές. Και στη συνέχεια ακολουθούν φωνές, ένταση, χαρακτηρισμοί και σε ακραίες περιπτώσεις μπορεί να υπάρξει και σωματική βία.

Οι πιο έντονες διαμάχες μεταξύ των γονιών, όπως είναι φυσικό, έχουν ψυχικό κόστος για τα παιδιά. Επηρεάζουν άμεσα τη ψυχολογία και τη συναισθηματική τους κατάσταση. Μάλιστα, οι μελέτες έχουν δείξει ότι οι τσακωμοί των γονιών επηρεάζουν την ψυχική υγεία των παιδιών με πολλαπλούς τρόπους. Οι λογομαχίες, οι προσβολές και η ʺσιωπήʺ ως τακτική αντιμετώπισης των συγκρούσεων, είναι μόνο κάποιες από τις τοξικές συμπεριφορές που βλάπτουν συναισθηματικά ένα παιδί. Για να το πούμε πιο αιχμηρά, οι έντονες συγκρούσεις μπορούν να στιγματίσουν τη ζωή ενός παιδιού και να επηρεάσουν την ψυχοσύνθεσή του μακροπρόθεσμα.

Γιατί οι καβγάδες των γονιών επηρεάζουν τα παιδία

Όπως τονίζουν οι ψυχολόγοι, η οικογένεια για κάθε παιδί έχει σημαντικό ρόλο, στον τρόπο που αντιλαμβάνεται τον κόσμο γύρω του, αλλά και στη διαμόρφωση της προσωπικότητας και του χαρακτήρα του. Μέσα σε αυτή το παιδί αισθάνεται, ασφάλεια και σιγουριά, ενώ οι γονείς του αποτελούν σημαντικά πρότυπα συμπεριφοράς, τα οποία και ακολουθεί.

H εικόνα αυτή είναι πολύ πιθανόν να διαταραχθεί από τις συγκρούσεις που συμβαίνουν ανάμεσα στους δύο γονείς με τις αναμενόμενες επιπτώσεις.

Μάλιστα, σύμφωνα με μελέτες τα παιδιά όλων των ηλικιών, από τη βρεφική ηλικία μέχρι την ενηλικίωση, επηρεάζονται από τον τρόπο με τον οποίο οι γονείς τους διαχειρίζονται τις διαφορές τους. Έρευνα έχει δείξει ότι ακόμη και ένα μωρό 6 μηνών μπορεί να επηρεαστεί αρνητικά από τις έντονες λογομαχίες των γονέων. Αλλά και οι νεαροί μέχρι 19 ετών είναι ευαίσθητοι στις εντάσεις των γονιών τους.

Οι λόγοι που οι καβγάδες των γονιών επηρεάζουν τα παιδιά είναι πολλοί. Από τους σημαντικότερους είναι ότι τα παιδιά είναι συναισθηματικά ανασφαλή και οι καβγάδες υπονομεύουν την αίσθηση των παιδιών για την ασφάλεια και τη σταθερότητα της οικογένειας. Είναι δύσκολο για τα παιδιά να αισθάνονται ηρεμία σε μια οικογένεια που οι καβγάδες είναι έντονοι και απρόβλεπτοι.

Επίσης οι τσακωμοί δημιουργούν ένα οικογενειακό περιβάλλον με έντονο στρες και άγχος που δημιουργεί στο παιδί διάφορα αρνητικά συναισθήματα. Το παιδί βιώνει με τους επαναλαμβανόμενους καβγάδες θλίψη, στενοχώρια, φόβο αλλά και έντονα συναισθήματα ενοχής, καθώς θεωρεί υπεύθυνο τον εαυτό του για τις εντάσεις που δημιουργούνται. Έτσι γίνεται ιδιαίτερα ευάλωτο στην εμφάνιση κάποιας αγχώδους ή συναισθηματικής διαταραχής

Ακόμη, οι έντονες διαμάχες προκαλούν στρες και στους γονείς και έτσι διαταράσσεται η σχέση γονέα-παιδιού.  Ένας αγχωμένος γονέας δεν μπορεί να ασχοληθεί ουσιαστικά με τα παιδιά του ενώ δυσκολεύεται να δείξει την απαιτούμενη στοργή και αγάπη που έχει ανάγκη ένα παιδί.

Οι επιπτώσεις

Οι τσακωμοί, οι καυγάδες, οι φωνές, οι προσωπικές προσβολές, η βία (σωματική και λεκτική) μεταξύ των γονέων είναι σημαντικό να αποφεύγονται μπροστά στα παιδιά, καθώς επιδρούν αρνητικά στο ψυχο-συναισθηματικό τους κόσμο και αποτελούν μια σημαντική πηγή άγχους, την οποία τα ίδια τα παιδιά δυσκολεύονται και τις περισσότερες φορές δεν μπορούν να διαχειριστούν.

Ακόμα και όταν ανάμεσα στους γονείς υπάρχει ψυχρότητα και η διαμάχη τους εκδηλώνεται με μη λεκτικό τρόπο, το παιδί το αντιλαμβάνεται και επηρεάζεται αρνητικά συναισθηματικά.

Οι ίδιοι οι γονείς είναι σημαντικό να αποτελούν ένα υγιές πρότυπο για το παιδί τους. Γι’ αυτό το λόγο θα πρέπει να το προστατεύουν από οποιαδήποτε σύγκρουση υπάρξει μεταξύ τους, καθώς οι επιπτώσεις είναι πολλές:

• Προβλήματα στις σχολικές επιδόσεις

Οι επαναλαμβανόμενες συγκρούσεις  κάνουν το παιδί να νιώθει βαθιά στεναχώρια και θλίψη. Αυτό μπορεί να έχει σαν αποτέλεσμα να κλειστεί στον εαυτό του και να απομονωθεί. Πιθανότατα να αναπτύξει και δυσκολίες συγκέντρωσης, ενώ δεν είναι σπάνιο σε τέτοιες καταστάσεις να υπάρξει μείωση των σχολικών επιδόσεων.

Όταν οι γονείς μαλώνουν συχνά, τα παιδιά δυσκολεύονται να διατηρήσουν τη συγκέντρωσή τους και να ελέγξουν τα συναισθήματά τους. Επίσης, μειώνεται η ικανότητά τους να λύνουν γρήγορα προβλήματα και να επεξεργάζονται νέες πληροφορίες.

• Προβλήματα συμπεριφοράς

Μεγαλώνοντας σε ένα περιβάλλον με συνεχείς τσακωμούς δεν είναι καθόλου απίθανο το παιδί να εμφανίσει μια αντίστοιχα επιθετική και αντικοινωνική συμπεριφορά, τόσο προς τους φίλους και συμμαθητές, όσο και προς τους γονείς του, προσπαθώντας πολλές φορές να τραβήξει την προσοχή τους. Επιπλέον, μέσω αυτή της συμπεριφοράς μπορεί να βρίσκει έναν τρόπο να εξωτερικεύει την ένταση που βιώνει μέσα στο σπίτι του.

• Δυσκολίες στις ενήλικες σχέσεις

Οι έντονες αυτές καταστάσεις μπορεί να έχουν ιδιαίτερες επιπτώσεις και στις σχέσεις που θα δημιουργήσει το παιδί μεγαλώνοντας. Όπως αναφέραμε και πιο πάνω τα παιδιά μιμούνται τους γονείς τους και υιοθετούν δικούς τους τρόπους συμπεριφοράς. Έτσι, το παιδί στην ενήλικη ζωή του μπορεί να υιοθετήσει μία τέτοιου είδους συμπεριφορά στη σχέση με τον σύντροφό του.

• Ψυχοσυναισθηματικές διαταραχές

Οι έντονες συγκρούσεις των γονιών, επηρεάζουν και τη ψυχολογία και τη συναισθηματική κατάσταση των παιδιών τα οποία σταδιακά βιώνουν συναισθήματα φόβου και ανασφάλειας, που πολλές φορές τους ακολουθούν για μια ζωή. Επίσης το παιδί είναι πιθανό να μπαίνει στη διαδικασία της ενοχοποίησης, και να αποδίδει τους τσακωμούς των γονιών του σε μια δική του άσχημη συμπεριφορά. Φυσικά, αυτό με την σειρά του οδηγεί στη μειωμένη αυτοεκτίμησή του.

• Αυξημένος κίνδυνο για διατροφικές διαταραχές

Πολλές μελέτες έχουν συνδέσει τις διατροφικές διαταραχές, όπως η νευρική ανορεξία και η βουλιμία, με τις συγκρούσεις των γονέων.

• Υψηλά ποσοστά χρήσης ουσιών στην εφηβεία

Οι έρευνες έχουν δείξει ότι σε ένα σπίτι που επικρατεί εμπόλεμο κλίμα αυξάνονται οι πιθανότητες, των παιδιών στην εφηβεία για χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών, όπως το κάπνισμα, η κατανάλωση αλκοόλ και χρήση μαριχουάνας.

Τι πρέπει να κάνετε

Πρώτα από όλα, να γνωρίζετε ότι ένας τσακωμός με τον σύντροφό σας δεν θα καταστρέψει το παιδί σας για πάντα. Βασικά, ακόμα και αρκετοί τσακωμοί δεν αποτελούν σημαντικό λόγο ανησυχίας. Στην πραγματικότητα, ένας τσακωμός μπορεί να αποτελέσει μια ευκαιρία μάθησης για τα παιδιά, καθώς μπορεί να τα διδάξει δεξιότητες υγιούς επίλυσης μιας αντιπαράθεσης.

Καλό θα ήταν όμως, να ακολουθείτε κάποιους κανόνες οι οποίοι θα βοηθήσουν τα παιδιά να διαχειριστούν καλύτερα αυτές τις καταστάσεις:

Σημαντικό είναι, όταν προκύπτει μια διαφωνία μπροστά στα παιδιά, οι γονείς να είναι σε θέση να τη διαχειριστούν με ήρεμο τρόπο, χωρίς εντάσεις και φωνές.  Έτσι, όταν ξεκινάει ένας καβγάς οι διατηρήστε την ψυχραιμία τους και προσπαθήστε να βρείτε μια συμβιβαστική λύση.

Αυτό που χρειάζεται να πείτε στα παιδιά σας είναι ότι οι άνθρωποι είναι μεταξύ τους διαφορετικοί, και για αυτό είναι πολύ πιθανό κάποιες φορές να διαφωνήσουν σε διάφορα θέματα. Ο θυμός είναι ένα φυσιολογικό συναίσθημα, και ο τσακωμός αποτελεί έναν τρόπο με τον οποίο μοιραζόμαστε αντίστοιχα συναισθήματα. Επομένως είναι ένα κομμάτι της ζωής μας. Το θέμα δεν είναι να κρύβετε  τις διαφωνίες από τα παιδιά, αλλά να διαφωνείτε με τρόπο που δεν είναι κακοποιητικός για εκείνα.

Αφήστε το παιδί σας να σας δει να επιλύετε τα προβλήματα. Ανεξάρτητα από την ένταση του καβγά, πρέπει πάντα να υπάρχει μια συζήτηση ως συνέχεια, όταν τα πνεύματα έχουν ηρεμήσει. Αναλάβετε την ευθύνη για τη συμπεριφορά σας και αφήστε τα παιδιά να δουν ότι ζητάτε συγνώμη. Καλό θα ήταν  να παραδεχτείτε στα παιδιά σας ότι χάσατε τον έλεγχο.»

Μετά από τον καβγά, βεβαιωθείτε ότι θα ελέγξετε το πώς είναι το παιδί σας. Ρωτήστε τα παιδιά τι νιώθουν όταν υπάρχει καβγάς στο σπίτι. Αναγνωρίστε τους πόσο δύσκολο, τρομακτικό ή εκνευριστικό είναι να βλέπουν τους γονείς τους να μαλώνουν. Βεβαιωθείτε ότι γνωρίζουν πως τα αγαπάτε πως ο καβγάς με κανέναν τρόπο δεν ήταν δικό τους σφάλμα.

Καθησυχάστε τα παιδιά σας εξηγώντας τους ότι ήταν μια διαφωνία και όχι είναι ένδειξη για μεγαλύτερα προβλήματα.

Σε περίπτωση που η κατάσταση ιδιαίτερα τεταμένη και δεν μπορεί κανένας από τους δύο να διαχειριστεί το θυμό του, καλό είναι να αναζητήσετε τη λύση στην πόρτα ενός ειδικού.

Για το τέλος, άφησα κάτι πολύ σημαντικό. Να θυμάστε ότι οι τσακωμοί και οι αντιπαραθέσεις στον γάμο είναι φυσιολογικοί. Ας αποδεχτούμε όλοι ότι δεν θα μπορέσουμε να εξαλείψουμε όλες τις αντιπαραθέσεις. Το κλειδί είναι να είμαστε καλά πρότυπα για τα παιδιά μας και να τα διδάξουμε ότι η αγάπη υπάρχει ανεξάρτητα από τις εντάσεις και τους καβγάδες.