Καλοκαίρι και ο σταφυλόκοκκος κάνει θραύση! Τι συμβουλεύει ο παιδίατρος

Ο σταφυλόκοκκος είναι μια ασθένεια που ειδικά το καλοκαίρι είναι σε έξαρση. Και μάλιστα μεταδίδεται πολύ εύκολα.

"Η σταφυλοκοκκική λοίμωξη δέρματος είναι ένα πρόβλημα που απασχολεί συχνά τα μικρά παιδιά κατά τη θερινή περίοδο, δηλαδή από την άνοιξη έως τις αρχές του φθινοπώρου" σημειώνει ο παιδίατρος Κυριάκος Δουλγεράκης.

Ο γνωστός παιδίατρος έκανε μια ανάρτηση, στην οποία εξηγεί τι είναι οι σταφυλόκοκκοι, συνιστά να άποφεύγονται οι αντιβιώσεις και δίνει οδηγίες πρόληψης. Διαβάστε όσα έγραψε:

Η κατάχρηση αντιβιοτικών επιδεινώνει το πρόβλημα

Η αλόγιστη χρήση αντιβιοτικών στη χώρα μας και παγκοσμίως, απειλεί να μας αφήσει στο άμεσο μέλλον χωρίς όπλα απέναντι στις μικροβιακές διεισδυτικές λοιμώξεις. Η Ελλάδα, σύμφωνα και με επίσημες καταγραφές, είναι πρώτη μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών στην κατανάλωση αντιβιοτικών μέσα και έξω από τα νοσοκομεία και μια από τις πρώτες χώρες στην αντοχή των μικροβίων στα αντιβιοτικά.

Κάθε φορά που ένα άτομο παίρνει αντιβιοτικά τα ευαίσθητα βακτήρια σκοτώνονται αλλά τα ανθεκτικά μικρόβια μπορεί να παραμείνουν και να πολλαπλασιαστούν. Για τα παιδιά η ανησυχία είναι ακόμα μεγαλύτερη γιατί σε αυτά παρατηρούνται τα μεγαλύτερα ποσοστά υπερβολικής χορήγησης αντιβιοτικών.

Η δερματική λοίμωξη από σταφυλόκοκκο είναι μία πάθηση όπου παρατηρείται κατά κόρον κατάχρηση στη χορήγηση αντιβίωσης.

Ακούμε συχνά για παιδιά που πηγαίνουν στον ιατρό με μία ή δύο πληγές και δέχονται αμέσως αντιβίωση. Το αποτέλεσμα είναι να αναπτύσσονται στελέχη σταφυλοκόκκου με ισχυρή μικροβιακή αντοχή και να εξαλείφεται διαρκώς η αποτελεσματικότητα των γνωστών αντιβιοτικών (τα οποία έτσι κι αλλιώς στη παιδιατρική είναι ιδιαίτερα περιορισμένα).

Η κατάχρηση της αντιβίωσης ακόμα και για απλές περιπτώσεις, η πλημμελής εφαρμογή της θεραπείας (πήρα αντιβίωση για 3 μέρες και σταμάτησα χωρίς να ολοκληρώσω το σχήμα) και η χρήση μόνο αντιβίωσης από το στόμα χωρίς τοπικά υποστηρικτικά μέτρα, οδηγεί στην ανάπτυξη ανθεκτικών στελεχών σταφυλόκοκκου (MRSA), κάτι που διαπιστώνουμε συχνά όταν κάνουμε καλλιέργειες βλάβης.

ΔΕΡΜΑΤΙΚΗ ΛΟΙΜΩΞΗ ΑΠΟ ΣΤΑΦΥΛΟΚΟΚΚΟ

Οι σταφυλόκοκκοι είναι ένα είδος μικροβίων που μπορεί να προκαλέσουν λοιμώξεις στο δέρμα αλλά και άλλες σοβαρότερες λοιμώξεις σε όργανα του σώματος. Είναι ευρέως διαδεδομένοι και αποικίζουν το δέρμα, τα ρουθούνια, τις μασχάλες, τις ουρογεννητικές πτυχές και την περιπρωκτική περιοχή φυσιολογικών ατόμων. Κάτω από ευνοϊκές συνθήκες μπορεί να αναπτυχθούν και να προκαλέσουν δερματικές λοιμώξεις.

Το συχνότερο είδος σταφυλοκόκκου που μας απασχολεί είναι ο Χρυσίζων Σταφυλόκοκκος που αποικίζει σε ποσοστό 30-50 % τα ρουθούνια και το δέρμα υγιών παιδιών και ενηλίκων. Σε αυτές τις περιπτώσεις τα άτομα είναι απλά φορείς του μικροβίου και δεν νοσούν.

Υπό ποιες συνθήκες αναπτύσσεται σταφυλοκοκκική δερματική λοίμωξη ;

• Μετά από λύση της συνέχειας του δέρματος όπως μετά από τραυματισμό ή μετά από τσίμπημα εντόμου.
• Μετά από έγκαυμα.
• Υπό την επίδραση ζεστού κλίματος με υγρασία όπως συμβαίνει τους καλοκαιρινού μήνες.
• Σε έδαφος ατοπικού δέρματος με ή χωρίς τη παρουσία εκζέματος.

Συχνότερα εμφανίζεται κατά τους καλοκαιρινούς μήνες που αφθονούν οι συνθήκες ζέστης και υγρασίας καθώς και τα τσιμπήματα των κουνουπιών. Την ίδια εποχή τα παιδιά παίζουν εκτός σπιτιού και εμφανίζουν συχνότερα γδαρσίματα και τραύματα που προκαλούν λύση της συνέχειας του δέρματος.

ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ

Οι γονείς περιγράφουν το σταφυλόκοκκο ως ένα εξάνθημα που ξεφλουδίζει, έχει φαγούρα, μερικές φορές τρέχει υγρό και δεν περνάει εδώ και πολλές μέρες. Την ίδια εικόνα μπορεί να προκαλέσει και ένα άλλο μικρόβιο, ο στρεπτόκοκκος.

Το Μολυσματικό Κηρίο (όπως λέμε αλλιώς της σταφυλοκοκκική δερματική λοίμωξη) μπορεί να προσβάλλει το πρόσωπο, τη μύτη και τη περιοχή γύρω από το στόμα, τον κορμό, τα χέρια, τα πόδια και την περιοχή γύρω από τον πρωκτό. Αρχικά έχει τη μορφή ερυθρής διογκωμένης πλάκας η οποία στη συνέχεια εμφανίζει μελί κρούστα ή φυσαλίδες που περιέχουν υγρό. Οι φυσαλίδες, σπάνε εύκολα, ορορροούν και οδηγούνται σε μελί κρούστα επίσης. Το μολυσματικό κηρίο δε συνοδεύεται από πυρετό.

Η διασπορά μέσω των νυχιών των παιδιών μπορεί να είναι συνεχής, με συνέπεια να εμφανίσουν βλάβες και άλλα άτομα στην οικογένεια, ενώ το ίδιο το παιδί να εμφανίζει αλλοιώσεις σε πολλά και διαφορετικά μέρη του σώματος.

Ιδιαίτερα ευαίσθητα στις δερματικές λοιμώξεις από σταφυλόκοκκο είναι παιδιά με ιστορικό εκζέματος/ατοπικής δερματίτιδας. Λόγω των ελλειμμάτων που παρουσιάζει ο δερματικός φραγμός, του κνησμού και των σχισμών του εκζέματος μπορεί να παρουσιάζουν συχνές υποτροπές της λοίμωξης κατά τη διάρκεια του έτους.

ΜΕΤΑΔΟΣΗ

Η σταφυλοκοκκική λοίμωξη δέρματος μπορεί να μεταδοθεί με άμεση επαφή με το δέρμα από το ένα παιδί στο άλλο ή μέσα στην οικογένεια. Επίσης μεταδίδεται μέσω παιχνιδιών ή κοινών αντικειμένων (πετσέτες, προσωπικά είδη).

Ένα παιδί με σταφυλοκοκκική λοίμωξη χρειάζεται να λάβει 2-3 μέρες θεραπείας, μέχρι τουλάχιστον να στεγνώσουν οι βλάβες, να μην βγάζουν υγρό και μετά να επιστρέψει στο σχολείο. Σημαντικό επίσης είναι να καλύπτονται οι βλάβες για να μην εξαπλώνεται το μικρόβιο σε άλλα άτομα και σε άλλες περιοχές του σώματος του ίδιου του παιδιού.

ΠΡΟΛΗΨΗ

• Τακτικό πλύσιμο χεριών με σαπούνι και νερό.
• Εφαρμογή ενυδατικής κρέμας σε παιδιά με ξηροδερμία, το καλοκαίρι μετά το μπάνιο.
• Αποκλειστική χρήση των προσωπικών αντικειμένων όπως πετσέτα, χτένα και ρούχα ακόμα και μέσα στην οικογένεια.
• Αποφεύγουμε να έρθουμε σε επαφή με παιδιά που έχουν ανοικτές πληγές.
• Κόβουμε συχνά τα νυχάκια.
• Χρησιμοποιούμε εντομοαπωθητική λοσιόν το καλοκαίρι για την προστασία από τα τσιμπήματα των κουνουπιών.
• Τα παιδιά με ατοπική δερματίτιδα είναι πολύ σημαντικό να χρησιμοποιούν καθημερινά τη χρόνια καλλυντική - ενυδατική αγωγή τους που χρησιμοποιείται στις φάσεις ύφεσης και στις φάσεις έξαρσης.
• Το μπάνιο στη θάλασσα δεν αντενδείκνυται, αφού το θαλασσινό νερό έχει αντισηπτικές ιδιότητες λόγω της μεγάλης περιεκτικότητας σε ιώδιο. 

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Ο σταφυλόκοκκος είναι ένα τοπικό πρόβλημα και στις περισσότερες περιπτώσεις δεν ενδείκνυται χορήγηση αντιβίωσης.  Η θεραπεία είναι τοπικά μέτρα δηλαδή αντισηπτικές λοσιόν και αντιβιοτικά σε αλοιφή.

Η τοπική θεραπεία απαιτεί επιμονή και σχολαστική ενασχόληση. Για να περάσει η λοίμωξη με τα τοπικά μέτρα απαιτείται τοπική θεραπεία διάρκειας από 10 μέρες έως και 1 μήνα.

Υπάρχουν, όμως, περιπτώσεις που χρειάζονται αντιβιοτική αγωγή από το στόμα όπως σε μολυσματικό κηρίο πέριξ των ματιών, μέσα στη μύτη ή στα γεννητικά όργανα. Φυσικά, αντιβιοτική αγωγή χρήζουν όλα τα νεογέννητα και οι παραμελημένες και χρονίζουσες περιπτώσεις. Σε αυτές τις περιπτώσεις είναι σημαντικό να παρθεί καλλιέργεια από τη βλάβη, η οποία θα αναδείξει με ακρίβεια το μικροβιακό αίτιο και το κατάλληλο αντιβιοτικό.

ΒΗΜΑΤΑ ΤΟΠΙΚΗΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ

• Εφαρμογή 3-4 φορές ημερησίως τοπικού αντισηπτικού (Betadine) ή αντισηπτικής λοσιόν Οκτενιδίνης (Octenisan, Octenisept). Αφού στεγνώσει το αντισηπτικό εφαρμόζουμε τοπική αντιβιοτική κρέμα όπως Μουπιροσίνη 3-4 φορές ημερησίως (Bactroban, Mupirocin) ή και κρέμα Αμικασίνης 1 φορά ημερησίως. Μπορούν επίσης επικουρικά να χρησιμοποιηθούν φυσικά τοπικά αντισηπτικά όπως το βάμμα πρόπολης και το φυσικό gel αλόης.
• Εκτός από την αντιμετώπιση των πληγών θα πρέπει να αντιμετωπίζουμε την εστία του σταφυλόκοκκου στο ίδιο το παιδί, καθώς τα παιδιά μπορεί να μεταδίδουν το μικρόβιο μεταξύ τους αλλά επίσης μπορεί να κολλάνε μεταφέροντας το μικρόβιο από το ίδιο τους το δέρμα. Η συχνότερη εστία στα παιδιά είναι η μύτη και το εσωτερικό της, γι' αυτό χρησιμοποιούμε τις ειδικές αλοιφές μουπιροσίνης που εγχέονται ενδορινικά (Bactroban nasal) και το ειδικό ενδορινικό αντισηπτικό οκτενιδίνης (Octenisan nasal gel). Άλλη συχνή εστία είναι η περιοχή γύρω από τον πρωκτό γι' αυτό θα πρέπει να εφαρμόσουμε τοπική θεραπεία και σε αυτή την περιοχή αν υπάρχουν ενδείξεις ότι ο σταφυλόκοκκος προέρχεται από εκεί.
• Κάλυψη των πληγών στο δέρμα με γάζα ή τσιρότο. Αν τα παιδιά ξύνουν το δέρμα που έχει βλάβη από σταφυλόκοκκο μπορεί να μεταφέρουν το μικρόβιο σε άλλα σημεία. Κόβουμε σχολαστικά τα νύχια τους.
• Συχνά όλα τα άτομα της οικογένειας αποικίζονται στο ρινικό βλεννογόνο με στελέχη σταφυλόκοκκου και μέσω του ρινικού βλεννογόνου γίνεται συχνή διασπορά του μικροβίου στα άτομα που ζουν στο ίδιο σπίτι. Σε αυτές τις περιπτώσεις η χορήγηση ρινικής αλοιφής μουπιροσίνης σε όλα τα μέλη της οικογένειας, βοηθά να εκριζωθεί η πηγή του αποικισμού.
• Η χορήγηση αντιισταμινικών βοηθά στην περίπτωση που υπάρχει έντονος κνησμός, που συχνά επιβαρύνει τις υπάρχουσες βλάβες ενίοτε ασυναίσθητα όταν το παιδί ξύνεται μέσα στη νύχτα.

Η αντιμετώπιση του σταφυλόκοκκου χωρίς τη χορήγηση από του στόματος αντιβίωσης απαιτεί προσπάθεια από πλευράς των γονιών αλλά με τη σχολαστική εφαρμογή της τοπικής θεραπείας είναι κάτι το οποίο μπορεί να επιτευχθεί.