5 σκέψεις για την ατομική ευθύνη… της μαμάς!

Η ευθύνη του γονέα για την εξέλιξη του παιδιού του είναι μεγάλη.

Ι. Το σημερινό παιδί είναι ο αυριανός πολίτης, το υποκείμενο δικαιωμάτων και υποχρεώσεων. Και επειδή έχουμε τους πολιτικούς που μας αξίζουν (αφού ο καθένας από εμάς ψηφίζει αυτόν που του ταιριάζει, που του μοιάζει), η ποιότητα αυτών είναι καθρέφτης της ποιότητας του κάθε ενός από εμάς ξεχωριστά: Όσο περισσότερο υπεύθυνοι είναι οι πολίτες, τόσο καλύτερη είναι η ποιότητα της δημοκρατίας μας.

ΙΙ. Είναι σημαντικό για το γονέα, εν πρώτοις, να κάνει τη σύνδεση μεταξύ της υπευθυνότητας και της ελευθερίας: όσο πιο υπεύθυνος είναι κανείς, τόσο πιο ελεύθερος είναι. Η ατομική ευθύνη οδηγεί στην απουσία εξάρτησης, στην αυτάρκεια. Αυτό ισχύει για τα άτομα, αλλά και για τα κράτη, τις κοινωνίες. Υπάρχουν πολλές, θα μπορούσαμε να πούμε «μονάδες ευθύνης» (η μικρότερη είναι το άτομο). Οι αρχές όμως, για την κάθε μια, είναι οι ίδιες.

Πρώτα έρχονται οι υποχρεώσεις και έπονται τα δικαιώματα: Η σχέση μεταξύ τους είναι σαν των συγκοινωνούντων δοχείων: όσο πιο πολύ τηρούμε τις υποχρεώσεις μας, τόσο περισσότερο απολαμβάνουμε τα δικαιώματά μας: Πρώτα δίνουμε, και μετά παίρνουμε.

Η ευθύνη λοιπόν είναι δύναμη. Είναι ο δύσκολος δρόμος που, σαν αξίωμα, πρέπει να ακολουθήσουμε (όπως ο Ηρακλής, που διάλεξε το δύσβατο δρόμο της Αρετής, αντί για τον εύκολο της Κακίας).Επίσης, οι μικρές πράξεις φανερώνουν τις μεγάλες: Όπως δεν υπάρχει μέτρο στην αγάπη (δεν μπορείς να αγαπάς κάποιον πολύ ή λίγο), το ίδιο ισχύει και για την ευθύνη: Η είσαι υπεύθυνος ή όχι.

ΙΙI. Ταυτόχρονα όμως με αυτό, ο γονέας πρέπει να καταλαβαίνει πότε ισχύει το αντίστροφο: πότε πρέπει να δώσει ελευθερία (δηλαδή εμπιστοσύνη) για να πάρει υπευθυνότητα.

ΙV. Μαζί με τα άνω, η μεγαλύτερη, ίσως, ευθύνη του γονέα, είναι να μπορέσει να αντιληφθεί πότε η δική του συμπεριφορά αποτελεί επανάληψη των, εσφαλμένων ή και τραυματικών, συμπεριφορών των δικών του γονέων προς αυτόν, ώστε να σπάσει τον κύκλο της επανάληψης στο δικό του παιδί (βλ. Κ. Κοντογιαννάτου, Ψυχολόγος ΑΠΘ) Αυτό είναι δύσκολο να το αντιληφθεί ο ίδιος (πρέπει να του το πει κάποιος τρίτος, πχ ο σύζυγός του ή ένας ειδικός), ώστε να είναι σε θέση να το αντιληφθεί και δεχθεί. Το σπάσιμο του κύκλου της επανάληψης των τοξικών και κακοποιητικών παλαιών συμπεριφορών είναι απίστευτα δύσκολο, αποτελεί όμως μεγάλη κατάκτηση και απελευθέρωση (για το γονέα) και ωφέλεια (για το παιδί).

V. Αυτή η τριπλή ισορροπία μεταξύ: της έμφασης στην υπευθυνότητα, που ξεκινά από τις μικρές καθημερινές πράξεις (πχ στρώσιμο του κρεβατιού), που θα οδηγήσουν στις «μεγαλύτερες», της εμπιστοσύνης (ώστε να αναπτύξει πρωτοβουλίες) και της αποδοχής, που πρέπει καθημερινά να … τεστάρονται εν μέσω ασφυκτικών χρονοδιαγραμμάτων (σχολείου, εργασιών, δραστηριοτήτων) και... ήρεμης ατμόσφαιρας, αποτελούν το βάρος, αλλά και την πρόκληση του γονέα, εν προκειμένω της μαμάς.

Ο καθένας από εμάς μπορεί να αλλάξει τον εαυτό του: έτσι θα αλλάξει ο κόσμος. Και έτσι θα δώσει το καλύτερο παράδειγμα στο παιδί του.

Ο Αντώνης Ξενάκης είναι Δικηγόρος Αθηνών, και συγγραφέας του βιβλίου «145 Σκέψεις για την Ατομική Ευθύνη», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Ιωλκός».