Καβγάδες στα αδέρφια. Πώς να τα διαχειριστώ;

Όλες οι σχέσεις έχουν τις δυσκολίες τους. Τις εντάσεις, τους τσακωμούς, τις κόντρες, τις ζήλειες και τα μούτρα. Πόσο μάλλον η σχέση ανάμεσα στα αδέλφια, που είναι από τις μεγαλύτερες και επιδραστικότερες σχέσεις στη ζωή ενός ατόμου. Στην  πραγματικότητα ίσως είναι η μοναδική σχέση που έχουν οι άνθρωποι για μια ζωή με κάποιον, από την αρχή μέχρι το τέλος.

Να ξέρετε πάντως ότι οι διαφωνίες, όσο κι αν αποτελούν πρόκληση για τους γονείς, είναι κάτι φυσιολογικό και μάλιστα αποτελούν μέρος της παιδικής ανάπτυξης. Αν τα παιδιά σας τσακώνονται όλη την ώρα, μην ανησυχείτε και τόσο πολύ. Όλα τα αδέρφια μαλώνουν. Άλλα περισσότερο, άλλα λιγότερο. Πρόκειται για μία κατάσταση φυσιολογική και αναμενόμενη ειδικά αν  τα παιδιά περνούν πολύ χρόνο μαζί και πρέπει να μοιραστούν όχι μόνο τα παιχνίδια τους, αλλά και την προσοχή των γονιών τους.

Γενικά, οι τσακωμοί μεταξύ των αδελφών εμφανίζονται συνήθως στην ηλικία μεταξύ των πέντε και των έξι ετών. Ποιοι είναι όμως οι λόγοι που οδηγούν σ’ αυτές τις διαφωνίες; Ο παιδοψυχίατρος  Marcel Rufo  αποκωδικοποιεί τους καβγάδες των παιδιών…

Λόγοι που οδηγούν στους τσακωμούς

• Θέλουν να τραβήξουν την προσοχή των γονέων

Σε κάθε εκδήλωση βίαιης συμπεριφοράς απέναντι στα αδέρφια τους, τα παιδιά ουσιαστικά θέλουν να τραβήξουν την προσοχή των γονέων. Ο παιδοψυχολόγος εξηγεί: “Δεν είναι τα παιδιά βίαια. Είναι ότι δίνουμε πολύ μεγαλύτερη προσοχή στις συμπεριφορές τους”. Στις δεκαετίες του ’50 και του ’60 τα παιδιά φοβόντουσαν τους γονείς τους, οπότε δεν τους ήταν εύκολο να εκφράσουν τέτοιες συμπεριφορές απέναντι στα αδέρφια τους. Τώρα αισθάνονται ότι τους επιτρέπεται να το κάνουν….

Επίσης όταν το παιδί νιώθει πως ο γονιός δεν ασχολείται όσο θα ήθελε μαζί του ή πως δείχνει μεγαλύτερη προσοχή στο αδερφάκι του, χρησιμοποιεί τις αδελφικές συγκρούσεις προκειμένου να τραβήξει την προσοχή και να διεκδικήσει την αγάπη του πατέρα ή της μητέρας του.

• Η κληρονομικότητα από τους γονείς

Στη βία που εκδηλώνεται ανάμεσα στα αδέρφια ο ρόλος των γονέων είναι πολύ σημαντικός. Γιατί να απαγορεύεται να πεις “ηλίθιο” τον αδερφό σου αφού έτσι χαρακτηρίζει η μαμά σου τον μπαμπά σου; Ουσιαστικά και οι γονείς, χωρίς να το συνειδητοποιούν, αναπαράγουν συμπεριφορές των δικών τους γονέων, που μπορεί και να τις είχαν βιώσει τραυματικά αλλά έχουν εγγραφεί στο υποσυνείδητό τους.

• Ο τρόπος λειτουργίας της οικογένειας

Όταν οι διαφορές μέσα στην οικογένεια λύνονται μέσω της συζήτησης και όχι της σωματικής τιμωρίας, παρατηρούνται λιγότερες συγκρούσεις ανάμεσα στα αδέρφια.

• Η ηλικία και το φύλο

Φαίνεται πως οι αδελφικοί καβγάδες είναι συχνότεροι σε παιδιά είτε με μικρή διαφορά ηλικίας, είτε του ιδίου φύλου. Αυτό συμβαίνει γιατί στην περίπτωση αυτή τα παιδιά έχουν πάνω – κάτω κοινές ανάγκες με αποτέλεσμα δύσκολα να υποχωρούν σε αυτό που επιθυμούν.

• Διαμόρφωση της ατομικής ταυτότητας

Καθώς το παιδί μεγαλώνει, προσπαθεί να ορίσει τον εαυτό του και να διαφοροποιηθεί από τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας, με αποτέλεσμα συχνά να οδηγείται σε συγκρούσεις.

• Διεκδίκηση προσωπικού χώρου

Συνήθως, η παραβίαση του προσωπικού χώρου, αποτελεί αιτία συγκρούσεων ανάμεσα σε αδέρφια με μεγάλη διαφορά ηλικίας (π.χ. προσχολική ηλικία – εφηβεία).

• Ζήλια λόγω του ερχομού του δεύτερου παιδιού στην οικογένεια

Το πρωτότοκο παιδί, στην περίπτωση που δεν έχει προετοιμαστεί επαρκώς για τον ερχομό του νέου μέλους της οικογένειας, νιώθει πως «εκθρονίζεται» και πως χάνει την προσοχή από πάνω του. Έτσι, είναι πιθανό να αντιδράσει επιθετικά προς το αδερφάκι του, διεκδικώντας τη θέση του μέσα στην οικογένεια.

Πότε η διαμάχη μπορεί να είναι επικίνδυνη;

Η διαμάχη ανάμεσα στα αδέρφια γίνεται σε μεγαλύτερο βαθμό για να τραβήξουν την προσοχή των γονέων. Ωστόσο, υπάρχουν περιπτώσεις που μπορεί να ξεπεράσουν τα όρια και να χρειαστεί ακόμα και η παρέμβαση κάποιου ειδικού.

Αν η βίαιη συμπεριφορά ενός αδερφού προς τον άλλο είναι συστηματική, τότε φτάνει και στα όρια του bullying, οπότε οι γονείς χρειάζεται να παρέμβουν και να συνετίσουν αυτόν που εκφοβίζει.

Από την άλλη, κάποια πράγματα ξεπερνούν το όριο της πλάκας και μπορεί να βάλουν σε κίνδυνο ακόμα και τη ζωή ενός παιδιού. Το να προσπαθείς για βουλιάξεις στη θάλασσα ή την πισίνα το αδερφάκι σου που ίσα μπορεί να βουτήξει, είναι επικίνδυνο να το πνίξεις στα αλήθεια! Αν τέτοιες παρόμοιες πράξεις αποτελούν μια καθημερινή ρουτίνα της οικογένειας, τότε είναι καλό είναι οι γονείς να συμβουλευτείτε κάποιον ειδικό.

Πώς να διαχειριστείτε τους τσακωμούς των παιδιών σας

• Συγκρατήστε πρωτίστως εσείς τη ψυχραιμία σας και μη φωνάζετε!

Οι φωνές δεν είναι καλός σύμβουλος για κανέναν. Η ηρεμία είναι το κλειδί για τη διδασκαλία στα παιδιά. Πριν οποιαδήποτε λοιπόν παρέμβαση φροντίστε να έχετε πρώτα ηρεμήσει εσείς διότι μόνο με αυτόν τον τρόπο μπορεί να επικρατήσει ειρήνη στο σπιτικό σας!

• Μην παίρνετε φανερά το μέρος κάποιου

Αν το κάνετε θα προκαλέσετε τη δυσαρέσκεια του παιδιού που νιώθει ότι “χάνει”. Ο δικός σας ρόλος θα πρέπει είναι κατευναστικός. Εφόσον τα παιδιά νιώσουν την ασφάλεια και την ηρεμία θα ακολουθήσουν και αυτά το συγκεκριμένο πρότυπο.

• Αποφύγετε τη σύγκριση

Μη μπαίνετε σε διαδικασία σύγκρισης! Μη λέτε εκφράσεις τύπου: «Εσύ είσαι μεγάλος και πρέπει να υποχωρείς γιατί ο μικρός δεν καταλαβαίνει” ή "εσύ που είσαι μικρότερος πρέπει να σταματήσεις πρώτος».

• Μην αγχωθείτε να δώσετε λύση

Αρχικά αφήστε τα παιδιά να τα βρούνε μόνα τους. Αν αυτό δε λειτουργήσει και ο τσακωμός φτάνει στα όρια της βίας μπορείτε να παρέμβετε βοηθώντας να βρεθεί λύση πάντα υπό τη μορφή συμβουλής και όχι με τη μορφή επιβολής!

• Δώστε χώρο στα παιδιά σας μετά τον τσακωμό

Αφήστε τα ελεύθερα να εκφράσουν το θυμό τους! Ακόμη κι αν χρειαστεί να χωριστούν το καθένα στο δωμάτιο του, ακόμη κι αν χρειαστούν τον χρόνο τους για να τα ξαναβρούν. Μην προσπαθήσετε να εκβιάσετε μια συγγνώμη! Η επικοινωνία θα έρθει σταδιακά.

• Συζητήστε με τα παιδιά σας για τα συναισθήματά τους

Ο θυμός, η ανυπομονησία, η στεναχώρια είναι συναισθήματα που το παιδί είναι καλό να μάθει να τα αναγνωρίζει και να τα διαχειρίζεται μέσω του διαλόγου και όχι των συγκρούσεων

• Διδάξτε στα παιδιά τρόπους να βρουν λύσεις

Ακόμα και τα πολύ μικρά παιδιά μπορούν να κατανοήσουν τα βασικά ζητήματα της δικαιοσύνης και χωρίς τσακωμούς. Συζητήστε με τα παιδιά για άλλους τρόπους που μπορούν να λύνουν τα προβλήματά τους. Να ορίζετε πάντα τους βασικούς κανόνες για το τι μπορεί να θεωρηθεί λύση και τι όχι. Για παράδειγμα, οι φωνές και το να χτυπιούνται μεταξύ τους δεν είναι αποδεκτή λύση.

• Μείνετε σταθεροί στην επιβολή της όποιας συνέπειας έχετε ορίσει

Είναι σημαντικό τα παιδιά σας να καταλάβουν πως εννοείτε αυτά που λέτε.  Οι καβγάδες ανάμεσα στα αδέρφια δεν έχουν μόνο αρνητικές συνέπειες, καθώς τα βοηθούν στη διαμόρφωση του χαρακτήρα τους, αλλά και στο πώς να διαχειριστούν στο μέλλον προβλήματα που μπορεί να προκύψουν στις σχέσεις τους με τους άλλους.

Μη ξεχνάτε: Οι τσακωμοί μεταξύ των αδελφών ιδιαίτερα στη μικρή ηλικία είναι  απολύτως φυσιολογικοί και μέρος της  διερεύνησης  των ορίων μεταξύ τους! Δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας παρά μόνο αν εντοπίσετε έντονα σημάδια βίας και τότε μπορείτε να καταφύγετε στον ειδικό!