Η πιο «πολύτιμη» ερώτηση που πρέπει να κάνετε στο παιδί σας

Όταν το παιδί σου σε πλησιάζει με ένα πρόβλημα, είτε πρόκειται για μια δύσκολη σχολική εργασία είτε για την τελευταία "δραματική" εξέλιξη στην παρέα του, είναι πολύ πιθανό να μπεις στον πειρασμό να δώσεις αμέσως λύση.

Όμως, σύμφωνα με την κλινική ψυχολόγο Lisa Damour, αυτό που χρειάζονται πιο συχνά τα παιδιά μας είναι να τα ακούσουμε, όχι να λύσουμε το πρόβλημα.

«Η πιο χρήσιμη φράση στην ανατροφή παιδιών είναι: “Θες τη βοήθειά μου ή απλώς χρειάζεσαι να τα πεις;” Δεν μπορείς να μεγαλώσεις παιδιά χωρίς αυτή την ερώτηση», λέει χαρακτηριστικά στο podcast “Raising Good Humans”.

Κάνοντας αυτή την απλή ερώτηση, δείχνεις στο παιδί σου ότι είσαι εκεί για να το ακούσεις, χωρίς να το πιέσεις για λύση, κι αυτό χτίζει μια σχέση εμπιστοσύνης που ενισχύει ουσιαστικά τη σύνδεση γονιού-παιδιού.

Παράλληλα, όταν δεν σπεύδεις να διορθώσεις τα πάντα, του δείχνεις έμπρακτα ότι το εμπιστεύεσαι πως μπορεί να τα καταφέρει και μόνο του.

Τα παιδιά προτιμούν να τα ακούς, όχι να τους δίνεις λύσεις

Η Lisa Damour, μέσα από τη δική της έρευνα αλλά και εμπειρία ως συγγραφέας βιβλίων για εφήβους (όπως το The Emotional Lives of Teenagers), σημειώνει πως οι περισσότεροι έφηβοι θέλουν πρώτα να ακουστούν.

Σε έρευνα του 2024 στις ΗΠΑ, σε συνεργασία με το Walton Family Foundation και τη Gallup, φάνηκε ότι το 62% των παιδιών ήθελαν απλώς να τους ακούσουν οι γονείς τους όταν ήταν αναστατωμένα. Μόλις το 28% επιθυμούσε να λάβει συμβουλές. Μάλιστα, πάνω από τους μισούς νέους απαντούσαν ότι, εκείνες τις στιγμές, απλώς χρειάζονταν λίγο χώρο.

Η στήριξη του παιδιού μας την ώρα που προσπαθεί να λύσει μόνο του τα προβλήματά του είναι κρίσιμη για να χτίσει την αυτοπεποίθηση και την ανεξαρτησία του.

Σύμφωνα με την παιδοψυχολόγο Tovah Klein: «Όταν δείχνεις στο παιδί σου ότι το εμπιστεύεσαι, μαθαίνει κι εκείνο να εμπιστεύεται τον εαυτό του, ακόμα και σε δύσκολες καταστάσεις».

Το να μιλάει για τα συναισθήματά του, το βοηθάει να τα διαχειρίζεται

Όταν δίνεις στο παιδί σου τον χώρο να εκφράσει αυτά που το απασχολούν, του μαθαίνεις να βάζει σε λόγια τα συναισθήματά του,  κάτι που βοηθάει στη συναισθηματική ωρίμανση.

«Το να μιλάμε για όσα νιώθουμε, θα έπρεπε να μας ανακουφίζει», λέει η Damour. «Όταν εκφράζουμε ένα συναίσθημα με λόγια, συνήθως αρχίζει να "μικραίνει" μέσα μας και έτσι μπορούμε να προχωρήσουμε».

Πώς να ακούς πραγματικά και να δείχνεις κατανόηση

Καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν, συχνά μιλούν λιγότερο στους γονείς τους για τα προβλήματά τους — κι αυτό μπορεί να είναι απογοητευτικό. Εκεί, ο ρόλος του γονιού είναι να παραμείνει μια σταθερή και υποστηρικτική παρουσία.

Το σημαντικότερο; Δείξε ενσυναίσθηση. Αντί να μπεις κατευθείαν σε λύσεις, προσπάθησε να καθρεφτίσεις τα συναισθήματα του παιδιού σου. Όπως προτείνει η Damour:

«Στις περισσότερες περιπτώσεις, όταν ένας έφηβος σου ανοίγεται και απαντήσεις με κάτι όπως “Φυσικά και στεναχωριέσαι”, ή “Ακούγεται πολύ δύσκολο αυτό”, ή “Λυπάμαι που νιώθεις έτσι”, του δίνεις ακριβώς αυτό που χρειάζεται».

Όταν το πρόβλημα επανέρχεται…

Αν το παιδί σου μιλάει συνεχώς για το ίδιο πρόβλημα χωρίς να αλλάζει κάτι, είναι φυσιολογικό να θέλεις να επέμβεις. Όμως, εκτός κι αν η αρνητική διάθεση κυριαρχεί στη ζωή του, το πιο χρήσιμο που μπορείς να κάνεις είναι να συνεχίσεις να το ακούς και να το στηρίζεις συναισθηματικά.

Και ναι, μπορείς να κάνεις ήπιες, καθοδηγητικές ερωτήσεις που βοηθούν το παιδί να βάλει τα πράγματα σε προοπτική. Για παράδειγμα:

«Αν σου πει: “Η κλειδαριά στο ντουλάπι μου κόλλησε και έγινε χαμός”, μπορείς να απαντήσεις: “Σε καταλαβαίνω. Είναι χάλια αυτό. Πώς νομίζεις ότι θα το βλέπεις αυτό σε έξι μήνες από τώρα;” Το πιθανότερο είναι να πει: “Μπα, ούτε που θα το θυμάμαι τότε”», λέει η Damour.

Κλείνοντας τη συζήτηση χωρίς να κλείσεις την πόρτα

Αν δεις ότι το παιδί σου δυσκολεύεται να αποφορτιστεί από κάτι συγκεκριμένο, άκουσέ το και δώσε του χώρο. Μπορείς, με αγάπη και ήρεμο τόνο, να του προτείνεις να κάνει ένα διάλειμμα από τη συζήτηση:

«Όταν μιλάμε για όσα νιώθουμε, θα έπρεπε να νιώθουμε καλύτερα... αλλά βλέπω ότι κάπως "κολλάς". Θες να το αφήσουμε για σήμερα και να το ξαναπιάσουμε αύριο;»
Αυτός είναι ένας πολύ γλυκός και ευγενικός τρόπος να τερματίσεις προσωρινά μια κουβέντα που δεν οδηγεί κάπου, χωρίς να φανείς αδιάφορη ή απότομη.

«Στις περισσότερες περιπτώσεις, την επόμενη μέρα το παιδί σου θα σου πει: “Έλα μωρέ, δεν ήταν τίποτα τελικά. Δεν ξέρω γιατί το πήρα τόσο βαριά χθες”», προσθέτει η Damour.

Αυτό που τελικά ζητούν τα παιδιά μας δεν είναι πάντα η λύση. Είναι να τα βλέπουμε, να τα ακούμε και να νιώθουν ότι έχουν έναν γονιό που είναι πραγματικά δίπλα τους, όχι μπροστά τους.