Τι είναι η «επιλεκτική» αλαλία;

Συχνά το παιδί εκδηλώνει την λεγόμενη επιλεκτική αλαλία μόνο στο περιβάλλον του σχολείου, όπου είτε δεν μιλά καθόλου, είτε δεν μιλά σε ορισμένα μόνο πρόσωπα, είτε μιλά χαμηλόφωνα και όταν ορισμένα πρόσωπα δεν είναι κοντά για να το ακούσουν. Όταν η κατάσταση αυτή επιμένει για περισσότερο από ένα μήνα και παρεμβαίνει στη διαδικασία εκπαίδευσης του παιδιού, είναι ιδιαίτερα αγχωτική για τους γονείς και μία απλή αντιμετώπιση του τύπου «θα του περάσει» συχνά δεν αρκεί. Επιβάλλεται εκτίμηση από τον παιδίατρο-αναπτυξιολόγο του αναπτυξιακού επιπέδου και της ικανότητας κοινωνικής αλληλεπίδρασης του παιδιού και λεπτομερές ψυχοκοινωνικό ιστορικό από τους γονείς και τους δασκάλους του παιδιού. Έτσι θα μπορέσει να διευκρινιστεί εάν υποκρύπτεται κάποιο αναπτυξιακό έλλειμμα ή οποιαδήποτε άλλη διαταραχή κοινωνικής αλληλεπίδρασης ή αγχώδης διαταραχή. Σε συνεργασία με ψυχολόγο και λογοπαιδικό, δίνονται οδηγίες παρέμβασης σε γονείς και εκπαιδευτικούς.

Χρήσιμοι «κανόνες»
Καθοριστικός παράγοντας στην απάλειψη της αλαλίας είναι η δημιουργικότητα και η πρωτοβουλία των γονέων. Οι γονείς είναι απαραίτητο να δώσουν στο παιδί την αίσθηση ότι γίνεται αποδεκτό. Για να το πετύχουν αυτό μπορούν όπου αναφέρεται στους κανόνες ο χαρακτηρισμός «σιωπηλό παιδί» να τον αντικαταστήσουν με το όνομά του δικού τους παιδιού. Μπορούν ακόμη να εφαρμόζουν κάθε μέρα μόνο έναν κανόνα αρχίζοντας από τον πρώτο και όταν φτάσουν στον τελευταίο να ξεκινούν πάλι από την αρχή:

1. Αποδέχομαι το σιωπηλό παιδί και τη φοβία του.
2. Το σιωπηλό παιδί αποτελεί κομμάτι αυτού του κόσμου, ακριβώς όπως κι εγώ.
3. Το σιωπηλό παιδί εκτιμά την ελευθερία του ακριβώς, όπως κι εγώ.
4. Θέλω να είμαι ένα σημαντικό πρόσωπο για το σιωπηλό παιδί.
5. Καλλιεργώ συνεχώς τη σχέση μου με το σιωπηλό παιδί.
6. Το σιωπηλό παιδί εκτιμά μια καλή ατμόσφαιρα, ακριβώς όπως κι εγώ.
7. Μόνο το σιωπηλό παιδί μπορεί να αποφασίσει πότε θέλει να μιλήσει.
8. Το σιωπηλό παιδί είναι και αυτό το ίδιο μοναδικό, όπως κάθε άλλο παιδί.
9. Λαμβάνω σοβαρά υπόψη τις ανάγκες του σιωπηλού παιδιού.
10. Γνωρίζω ότι το σιωπηλό παιδί χρειάζεται στήριγμα και ασφάλεια.
11. Η σιωπή του παιδιού είναι μια αξιοπρόσεχτη ικανότητα.
12. Μπορώ να κρατήσω απόσταση από τα προβλήματα που μου δημιουργεί το σιωπηλό παιδί.

Έξυπνα Tips αντιμετώπισης:
• Ένας καλός τρόπος εξαναγκασμού σε ομιλία είναι η λανθασμένη ονομασία των πραγμάτων από τους γονείς. Έτσι, δίνεται η δυνατότητα στο παιδί να διορθώσει τους γονείς (ο ήλιος πάλι λάμπει πράσινος-κίτρινος).
• Οι γονείς μπορούν ζωγραφίζοντας, να ξυπνήσουν στο παιδί τη χαρά της επικοινωνίας.
• Στο τραγούδι ή στο παίξιμο διαφόρων ρόλων ανάμεσα στους φίλους ή στα αδέρφια, πρέπει το παιδί με την αλαλία να παίρνει και αυτό μέρος και να μην αφήνεται εκτός.
• Στο σχολείο, γίνεται σταδιακή απευαισθητοποίηση, με έκθεση του παιδιού αρχικά σε μικρές ομάδες παιδιών, όπου ασχολείται με ευχάριστες για αυτό δραστηριότητες.
• Αρχικά η δασκάλα μπορεί να απαιτεί από το παιδί να της δείχνει όσα του ονομάζει ή να χρησιμοποιεί νεύματα, αργότερα να το δείχνει με τα χειλάκια χωρίς να το λέει, μετά να το ψιθυρίζει πολύ κοντά της, μετά να το λέει λίγο πιο δυνατά και στο τέλος να σηκώνει το χέρι για να μιλήσει
• Σε κάποια παιδιά έχει αποτέλεσμα να μην τα κοιτάς μέσα στα μάτια όταν τα ρωτάς, όπως το να κοιτάς το αντικείμενο της συζήτησης ή έξω από το παράθυρο.
• Σίγουρα δεν βοηθά κανένα παιδί να συζητάτε για τη δυσκολία του με τρίτους μπροστά του ή να του λέτε, « γιατί δεν το λες, αφού το ξέρεις» ή «αχ πότε θα μιλήσεις» ή «μπράβο τι φοβερός που είσαι που το είπες», καθώς έτσι το μόνο που κάνετε είναι να ενισχύετε το άγχος του
• Δώστε οι ίδιοι το παράδειγμα, πάρτε το μαζί σας για ψώνια, για μια βόλτα στη γειτονιά και γίνετε ομιλητικοί με όσους συναναστρέφεστε, καλέστε κόσμο στο σπίτι, τραγουδήστε μαζί του, γίνετε γενικότερα πιο κοινωνικοί.

Της Φλώρας Κασσαβέτη, με τη συνεργασία της Κωνσταντίνα Γκόλτσιου, παιδίατρος-αναπτυξιόλογος